O "czerwoną" Rosję, "czerwoną" Europę i "czerwony" świat. Studia o potencjale militarnych Sowietów w latach 1918-1941. For "red" Russia, "red" Europe and "red" World. A study on the Soviet military potential in 1918-1941

[Jest to] bardzo ciekawy i wartościowy tom studiów dotyczących szeroko rozumianego potencjału militarnego Sowietów z lat 1918-1941 […]. Aleksander Smoliński zajął się analizą zagadnień i problemów badawczych, które w dotychczasowym dorobku polskiej historiografii były praktycznie nieobecne. Warto także odnotować, że w przypadku części poruszanych przez autora kwestii modyfikuje on dotychczasowy stan wiedzy historyków polskich oraz obala wiele poglądów opartych na stereotypach, narosłych przez lata wokół Armii Czerwonej oraz wojny polsko-radzieckiej z lat 1919-1920-1921.

Z recenzji prof. dr. hab. Michała Klimeckiego

Zawarte w tomie teksty, poza nowym spojrzeniem na szereg zagadnień poruszanych już wcześniej, otwierają także nowe, dotychczas wcale lub bardzo słabo eksploatowane wątki badawcze. […] publikacja będzie cennym uzupełnieniem dotychczasowego stanu badań polskiej historiografii dotyczących różnorodnych aspektów związanych z militarnymi dziejami sowieckiej Rosji oraz ZSRR z lat 1918-1941, atakże wojny polsko-sowieckiej, która w XX w. była jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Polski i Europy. O dużej wartości merytorycznej rozprawy przesądza nie tylko ilość zebranego materiału, lecz również jego ocena, analiza i wyprowadzenie syntetycznych wniosków.

Z recenzji dr. hab. Tomasza Kośmidera, prof. AON

WSTĘP / 13

KARIERA WOJSKOWA I POLITYCZNA WYBRANYCH PRZEDSTAWICIELI KADRY DOWÓDCZEJ I POLITYCZNEJ 1 ARMII KONNEJ W CZASIE TRWANIA ORAZ PO ZAKOŃCZENIU WOJNY DOMOWEJ W ROSJI / 27
WPROWADZENIE / 27
PRZYKŁADY KARIER WYBRANYCH PRZEDSTAWICIELI KADRY DOWÓDCZEJ I POLITYCZNEJ 1 ARMII KONNEJ W CZASIE TRWANIA ORAZ PO ZAKOŃCZENIU WOJNY DOMOWEJ W ROSJI / 36
Siemion Michajłowicz Budionny / 37
Klimient Jefriemowicz Woroszyłow / 46
Jefim Afanasjewicz Szczadienko / 59
Oka Iwanowicz Gorodowikow / 62
Josif Rodionowicz Apanasienko / 67
Siemion Konstantinowicz Timoszenko / 71
Grigorij Iwanowicz Kulik / 77
Daniło Fiodorowicz Sierdicz / 84
ZAKOŃCZENIE / 86

DEZERCJE Z ROBOTNICZO-CHŁOPSKIEJ ARMII CZERWONEJ W CZASIE WOJNY Z RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ Z LAT 1919–1920–1921 I PODCZAS WOJNY DOMOWEJ W ROSJI W LATACH 1918–1922 / 99
WPROWADZENIE / 99
PROBLEM DEZERCJI Z ROBOTNICZO-CHŁOPSKIEJ ARMII CZERWONEJ PODCZAS WOJNY DOMOWEJ W ROSJI I W CZASIE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ / 102
ZAKOŃCZENIE / 157

ROZBOJE, RABUNKI I POGROMY ŻYDÓW DOKONANE PRZEZ FORMACJE 1 ARMII KONNEJ NA POŁUDNIU ROSJI ORAZ NA UKRAINIE I W POLSCE. STOSUNEK DO JEŃCÓW POLSKICH W 1920 R. / 167
WPROWADZENIE / 167
ZAJĘCIE ROSTOWA PRZEZ 1 ARMIĘ KONNĄ ORAZ PIERWSZY POWAŻNY KRYZYS DYSCYPLINY W JEJ SZEREGACH (STYCZEŃ–LUTY 1920 R.) 171
ROZBOJE, GRABIEŻE I NADUŻYCIA FORMACJI 1 ARMII KONNEJ PODCZAS JEJ MARSZU NA POLSKI TEATR DZIAŁAŃ WOJENNYCH (KWIECIEŃ–MAJ 1920 R.) / 185
RÓŻNORODNE PRZESTĘPSTWA I NADUŻYCIA FORMACJI „KONARMII” PODCZAS JEJ WALK NA POLSKIM TEATRZE DZIAŁAŃ WOJENNYCH (MAJ–WRZESIEŃ 1920 R.) / 195
ROZBOJE, RABUNKI I POGROMY LUDNOŚCI ŻYDOWSKIEJ DOKONANE PRZEZ FORMACJE 1 ARMII KONNEJ NA UKRAINIE WE WRZEŚNIU I PAŹDZIERNIKU 1920 R. / 214
STOSUNEK „KONARMIEJCÓW” DO JEŃCÓW POLSKICH W 1920 R. / 226
ZAKOŃCZENIE / 235

STAN TECHNICZNY ORAZ MOŻLIWOŚCI PRZEWOZOWE KOLEJNICTWA ROSYJSKIEGO I SOWIECKIEGO W OKRESIE WOJNY DOMOWEJ W ROSJI ORAZ WOJNY Z RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ (LATA 1918–1922) / 245
WPROWADZENIE / 245
STAN KOLEJNICTWA ROSYJSKIEGO I SOWIECKIEGO W LATACH 1918–1922 / 251
ZAKOŃCZENIE / 285

POCIĄGI PANCERNE 1 ARMII KONNEJ. ZARYS ORGANIZACJI PODCZAS ROSYJSKIEJ WOJNY DOMOWEJ ORAZ WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ (LATA 1919–1921) / 295
WPROWADZENIE / 295
ŚWIATOWA KARIERA POCIĄGÓW PANCERNYCH ORAZ ICH ZNACZENIE PODCZAS ROSYJSKIEJ WOJNY DOMOWEJ Z LAT 1918–1922 / 297
DZIEJE POCIĄGÓW PANCERNYCH 1 ARMII KONNEJ (LATA 1919–1921) / 314
ZAKOŃCZENIE / 380

SOWIECKI POTENCJAŁ MILITARNY I STAN ROBOTNICZO-CHŁOPSKIEJ ARMII CZERWONEJ NA DZIEŃ 22 CZERWCA 1941 R. / 387

WPROWADZENIE / 387

SOWIECKI POTENCJAŁ MILITARNY ORAZ STAN ORGANIZACYJNY I LICZEBNY ROBOTNICZO-CHŁOPSKIEJ ARMII CZERWONEJ W PRZEDEDNIU WOJNY Z NIEMCAMI. SYTUACJA NA DZIEŃ 22 CZERWCA 1941 R. / 393
Centralne organy władzy wojskowej oraz specyficzne cechy Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej / 393
Piechota – dywizje i korpusy strzeleckie / 398
Kawaleria samodzielna – dywizje i korpusy oraz zmiany organizacyjne zachodzące w tej broni w drugiej połowie lat trzydziestych i w przededniu wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej / 405
Artyleria – organizacja, posiadany sprzęt oraz środki transportu / 410
Korpusy zmechanizowane – organizacja formacji pancernych i zmotoryzowanych oraz ich uzbrojenie / 427
Siły powietrzne – organizacja i posiadany sprzęt lotniczy oraz organizacja i uzbrojenie wojsk obrony powietrznej kraju / 445
Wojska Pograniczne / 465
Rozbudowa sowieckich sił zbrojnych – plany i ich realizacja w drugiej połowie lat trzydziestych oraz na początku lat czterdziestych. Koncentracja sił Armii Czerwonej na zachodniej granicy ZSRS / 465
Niemieckie oceny potencjału militarnego Sowietów na dzień 22 czerwca 1941 r. / 476
Cechy charakterystyczne Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej z lata 1941 r. oraz „krasnoarmiejców” służących wówczas w jej szeregach / 479
Ordre de Bataille sił Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej skierowanych przeciw Wehrmachtowi – stan na dzień 22 czerwca 1941 r. / 494

ZAKOŃCZENIE / 536
PODSUMOWANIE / 555
BIBLIOGRAFIA SELEKTYWNA / 561
INDEKS OSOBOWY / 597
INDEKS GEOGRAFICZNY / 615
WYKAZ ILUSTRACJI / 623
SUMMARY. FOR ‘RED’RUSSIA, ‘RED’EUROPEAND ‘RED’ WORLD. A STUDY ON THE SOVIET MILITARY POTENTIAL IN 1918–1941 / 633

Aleksander Smoliński