Społeczności mezolityczne Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego

Społeczności mezolityczne Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego to obszerne studium na temat możliwości interpretacji funkcji i organizacji wewnętrznej obozowisk datowanych na środkową epokę kamienia z wykorzystaniem kilku wybranych metod analitycznych, w tym głównie: archeologii doświadczalnej, traseologii, metody składanek, narzędzia do poszukiwania nieczytelnych palenisk Jorisa Serganta, Philippe’a Crombé oraz Yves’a Perdaena, nieparametrycznej estymacji jądrowej Kernela oraz metody sektorów i pierścieni Dicka Staperta. Przedstawiono w nim rezultaty wieloaspektowych badań przestrzennych przeprowadzonych dla dwóch stanowisk mezolitycznych z obszaru Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego (Ludowice, gm. Wąbrzeźno, stan. 6 oraz Sąsieczno, gm. Obrowo, stan. 4). Książka ma przede wszystkim charakter metodyczny, a jej głównym celem była weryfikacja przydatności zastosowanych metod analitycznych, z których część w ogóle nie była do tej pory wykorzystywana w Polsce (lub stosowana rzadko).

Wstęp 7
I. Stan badań nad organizacją przestrzenną i funkcją obozowiskmezolitycznych w Europie 9

II. Zastosowane metody i aparatura 12
II.1. Analiza morfologiczna i technologiczna materiałow krzemiennych 12
II.2. Archeologia doświadczalna 13
II.3. Analiza traseologiczna 14
II.4. Metoda estymacji jądrowej Kernela 17
II.5. Metoda poszukiwania nieczytelnych palenisk J. Serganta, P. Crombego oraz Y. Perdaena 18
II.6. Metoda sektorow i pierścieni D. Staperta 25
II.7. Procedura badawcza przeprowadzonych studiow przestrzennych 30
II.8. Terminologia zastosowana w badaniach przestrzennych 31

III. Źródła 34
III.1. Stanowiska archeologiczne 34
III.1.1. Sąsieczno, gm. Obrowo, stan. 4 34
III.1.2. Ludowice, gm. Wąbrzeźno, stan. 6 37
III.1.2.1. Rezultaty badań geomorfologicznych i paleopedologicznych 37
III.1.2.2. Zarys zmian środowiska naturalnego w okolicy stanowiska 38
III.2. Obiekty wziemne 42
III.3. Źrodła ruchome 46
III.3.1. Wytwory krzemienne 46
III.3.1.1. Rezultaty badań morfologiczno-technologicznych 46
III.3.1.1.1. Sąsieczno, stan. 4 46
III.3.1.1.2. Ludowice, stan. 6, siedlisko wschodnie 51
III.3.1.2. Wyniki badań z zastosowaniem metody składanek 59
III.3.1.2.1. Sąsieczno, stan. 4 60
III.3.1.2.2. Ludowice, stan. 6, siedlisko zachodnie 63
III.3.1.2.3. Ludowice, stan. 6, siedlisko wschodnie 64
III.3.1.3. Chaine operatoire obrobki krzemienia na stanowiskach 4 w Sąsiecznie oraz 6 w Ludowicach 64
III.3.2. Wytwory kamienne z surowcow niekrzemiennych 68
III.3.2.1. Narzędzia makrolityczne 68
III.3.2.2. Przemysł kamienny z surowcow niekrzemiennych 71
III.3.3. Szczątki kostne 73
III.3.3.1. Sąsieczno, stan. 4 73
III.3.3.2. Ludowice, stan. 6, siedlisko wschodnie 73

IV. Chronologia i przynależność kulturowa zbiorów 74

V. Wyniki badań traseologicznych 77
V.1. Narzędzia do obrobki skory i cięcia mięsa 78
V.2. Narzędzia do obrobki drewna 80
V.2.1. Mikroskrobacze – narzędzia czy rezultat procesow podepozycyjnych? 84
V.3. Narzędzia do obrobki kości/poroża 86
V.4. Zbrojniki broni miotanej 87
V.5. Narzędzia do obrobki roślin krzemionkowych 88
V.5.1. Klasyfikacja śladow użytkowych czytelnych na analizowanych zagiętych nożach 89
V.5.2. Zagięte noże – prawdopodobna funkcja a rezultaty badań w Ludowicach i wyniki nowych prac doświadczalnych 97
V.6. Inne narzędzia funkcjonalne 113
V.7. Wytwory o niesprecyzowanej funkcji 114

VI. Wyniki badań przestrzennych 115
VI.1. Sąsieczno, stan. 4 115
VI.2. Ludowice, stan. 6, siedlisko zachodnie 160
VI.3. Ludowice, stan. 6, siedlisko wschodnie 191
VI.4. Obozowiska mezolityczne Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego – podsumowanie rezultatow badań i perspektywy na przyszłość 227
VI.4.1. Zrożnicowanie funkcjonalne obozowisk oraz kwestia mobilności ich użytkownikow 227
VI.4.2. Zrekonstruowane obiekty rezydencjalne: zrożnicowanie morfologiczne i struktura wewnętrzna 232
VI.4.3. Pytanie o przydatność wykorzystanych metod analitycznych do badań przestrzennych 235
VI.4.4. Otwarte stanowiska piaskowe, obiekty zniszczone czy nazbyt niedoceniane? 239
VI.4.5. Badania przestrzenne a homogeniczność zbiorow 239

Zakończenie 242
Bibliografia 244
Mesolithic Communities of the Chełmno-Dobrzyń Lakeland: An Attempt at a Model Multifaceted Analysis of Function and Spatial Organisation of Selected Camps. Summary 253

Grzegorz Osipowicz