Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania zachowań turystycznych mieszkańców Torunia

W ostatniej dekadzie XX w. i na początku XXI w. nastąpił niepodważalny w skali świata wzrost znaczenia turystyki w życiu społecznym i gospodarczym. Dynamicznie rosnąca liczba podróży turystycznych, coraz częściej ukierunko­wanych do bardzo odległych, dotychczas często nieodwiedzanych regionów, od­zwierciedla przemiany, jakie dotykają obecnie najważniejszych wartości życia człowieka, tj. jego poziomu, jakości, stylu i sensu (por. Przecławski 1988, Liszewski 1995a, Bosiacki 1993, Żabińska 1994). Eksperci i badacze tego feno­menu twierdzą, że turystyka swą wyjątkową pozycję zawdzięcza głównie trzem, znamiennym cechom. Po pierwsze -jest to zjawisko niezwykle dynamiczne, po drugie - coraz częściej zaczyna odgrywać pierwszoplanową rolę w życiu społe­czeństw i po trzecie (wydaje się, że ten argument przytaczany jest najczęściej) - na tak znaczącą rangę turystyki wpływaj ą wymierne skutki ekonomiczne, które za sobą pociąga.
Z naukowego punktu widzenia turystyka jest zjawiskiem niezwykle interesu­jącym, ale także - ze względu na swoją specyfikę (wielowymiarowość) - trudnym do kompleksowego rozpoznania. Należy pamiętać, że rozwój tego zjawiska jest efektem niezwykle złożonych przemian społeczno-gospodarczych współczesne­go świata, ale jednocześnie sama turystyka stanowi element tego procesu (Liszewski 2002).
Rozwój szeroko rozumianej rekreacji i turystyki jest uzależniony od wielu róż­norodnych, często nakładających się czynników. Do grupy determinant kształtu­jących aktywność turystyczną (upowszechnianie się turystyki) najczęściej zalicza. się: zwiększające się zasoby czasu wolnego, podnoszenie poziomu ekonomicz­nego społeczeństw (wzrost poziomu dochodów realnych, wzrost poziomu życia), wzrost poziomu wykształcenia i związane z tym przemiany w sferze kultury (roz­budzenie potrzeb poznawczych, zainteresowanie nowymi obszarami i sposobami spędzania czasu wolnego) oraz rozwój środków transportu, zwiększający mobil­ność społeczeństw i dostępność komunikacyjną różnych regionów.

1. Wstęp: 5
Problematyka, hipotezy i cele pracy 5
Zakres przedmiotowy i czasowo-przestrzenne układy odniesienia 9
Metody i narzędzia badawcze 10
Teoretyczne podstawy badań nad ruchem turystycznym 15
Charakterystyka społeczno-demograficzna i ekonomiczna respondentów 43
Struktura płci i wieku 43
Stan cywilny i struktura rodzinna 45
Struktura wykształcenia 47
Ocena sytuacji materialnej i standardu życia respondentów 50
4.Przejawy aktywności turystycznej w świetle analizy wyjazdów wakacyjno-urlopowych i weekendowych 55
4.1. Charakterystyka wyjazdów wakacyjno-urlopowych 55
4.1.1. Uczestnictwo w krajowych podróżach wakacyjno-urlopowych w latach 1995-1999 56
4. l .2. Charakterystyka podstawowych cech wyjazdów wakacyjno-urlopowych w roku 2000 62
4. l .3. Zachowania przestrzenne w wyjazdach wakacyjno-urlopowych respondentów 78
4.2. Charakterystyka wyjazdów weekendowych 92
4.2. l. Charakterystyka podstawowych cech wyjazdów weekendowych 93
4.2.2. Analiza zachowań przestrzennych w wyjazdach weekendowych 99
5. Identyfikacja głównych uwarunkowań aktywności turystycznej oraz wyboru przestrzeni wypoczynku 108
5.1. Analiza czynników determinujących aktywność turystyczną w podróżach w 2000 roku 108
Czynniki demograficzne 108
Czynniki społeczne 114
Czynniki ekonomiczne 118
Czynniki osobowościowe 122
Determinanty aktywności turystycznej - synteza 126
Analiza czynników determinujących wybór przestrzeni wypoczynku 132
Wpływ czynników ekonomicznych 132
Wpływ czynników osobowościowych 142
Pochodzenie terytorialne jako determinanta wyboru przestrzeni wypoczynku 149
Perspektywy rozwoju aktywności turystycznej 156
Zakończenie 159
Literatura 165
Spis rycin 178
Spis tabel 182
Summary 184

Robert Brudnicki