Indywidualizm, wspólnotowość, polityka

Filozofia polityczna w Polsce faktycznie nie istniała przez parę dziesięcioleci; zastępowała ją jedynie słuszna teoria wszystkiego. Sytuacja ta zaczęła się wyraźnie zmieniać w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku (dotyczy to jej wymiaru intelektualnego, a nie instytucjonalnego), radykalnej zaś zmianie uległa po 1989 roku. Owa luka intelektualna czy może niedostatek myśli wywiera w dość oczywisty sposób wpływ na kształt naszej filozoficznej refleksji nad polityką. Wpływ ten objawia się tym, że jej podstawowe wysiłki idą w kierunku przyswojenia polskiej myśli tego, co dokonało się w filozofii Zachodu w ciągu mniej więcej ostatniego półwiecza, ale też i wcześniej. W tym drugim przypadku owo przyswojenie jest więc raczej przypomnieniem. Zabiegi te, same w sobie niezbędne dla normalnego funkcjonowania życia intelektualnego, są zarazem warunkiem koniecznym dla ewentualnego wzięcia udziału we współczesnych dyskusjach toczonych na gruncie filozofii - czy szerzej myśli politycznej. Te zaś w ostatnim dwudziestoleciu zdominował, jak się wydaje, spór między liberałami a komunitarystami. Jemu też głównie, choć nie wyłącznie, poświęcony jest niniejszy tom.

Wstęp

I. Spojrzenie z metapoziomu
Andrzej GRZEGORCZYK - Wspólnota
Barbara A. MARKIEWICZ - Ani jednostka, ani wspólnota tylko interesy

II. Podstawowe pytania
Andrzej SZAHAJ - Jaka wspólnota?
Tomasz SZLENDAK - Ewolucja wspólnoty. Między adaptacją a procesem indywidualizacji
Rafał Paweł WIERZCHOSŁAWSKI - Filozofia społeczna i problem wspólnotowości: o pożytkach płynących z rozważań na temat ontologii społecznej dla filozofii politycznej
Barbara PASAMONIK - Znaczenie wspólnoty w procesie budowy tożsamości osobowej
Maciej ŁUCZEWSKI - Od tożsamości do tożsamości

III. Współczesny kształt dyskusji
Piotr W. JUCHACZ - Idea demokracji deliberatywnej
Sławomir CZARNECKI - Czy liberalizm deprecjonuje wspólnotę? W odpowiedzi na krytykę komunitarystyczną
Romuald PIEKARSKI - Sceptycyzm i zbiorowa tożsamość w polityce
Leszek KOCZANOWICZ - Dylematy lewicy. Koncepcja radykalnej demokracji Ernesto Laclau i liberalizm Chantal Mouffe
Lotar RASIŃSKI - Polityka i dyskurs. Teoria hegemonii Ernesto Laclau
Dorota DRAŁUS - Charles Taylor. Sprzeczności między filozofią a praktyką polityczną
Aneta GAWKOWSKA - Samorząd zobowiązanych obywateli (Michaela J. Sandela tęsknota za republikanizmem)
Sylwia KANCZKOWSKA - Wolność w optyce radykalnej odmiany liberalizmu: indywidualistyczny libertarianizm

IV. Historyczne, choć niedawne korzenie
Adam CHMIELEWSKI - Czym jest polityka? Carl Schmitt i jego krytyka
Łukasz NYSLER - John Dewey: o Nowy Indywidualizm i Odrodzony Liberalizm
Edyta GREBER - Koncepcja małych wspólnot w filozofii Chestertona

V. Ku materii życia politycznego
Miron KŁUSAK - Aktor syntagmatyczny w warunkach przemian systemowych
Paweł ZAŁĘCKI - W poszukiwaniu świętości. "Wspólnota religijna" w perspektywie socjologicznej
Piotr SKUDRZYK - Zapomniana wspólnotowość, zapomniany konserwatyzm
Marek N. JAKUBOWSKI - Uwagi o przyzwoleniu antyliberalnym w Polsce

Andrzej Szahaj

Marek N. Jakubowski