Muzyczność dzieła literackiego

Jest to książka o przejawach muzyczności dzieła literackiego, wyrastająca z tradycji polskich badań teoretycznoliterackich nad związkami literatury z muzyką i jednocześnie z tradycji zachodnioeuropejskich studiów z zakresu tzw. komparatystyki interdyscyplinarnej.

Z perspektywy teoretycznoliterackiej nakreślona zostaje problematyka różnorodnych aspektów „muzyczności” - zarówno w samej literaturze (cecha tekstu literackiego), jak i we współczesnych badaniach humanistycznych (dyskurs interdyscyplinarny). Autor, proponując szczegółowe interpretacje m.in. tekstów Stanisława Barańczaka, Paula Celana, Philippe’a Sollersa, rozróżnia trzy podstawowe możliwości istnienia kontekstów muzyki w dziele literackim. Tenże szczególny wariant literackich nawiązań intertekstualnych, pogranicznych form intertekstualności (czy intermedialności), sprowadza do trzech poziomów tekstowych. Po pierwsze, sfery brzmieniowej tekstu literackiego (kształtowanej świadomie w związku z muzyką), po drugie, tematyzowania muzyki (zwłaszcza prezentacji o charakterze deskryptywnym), po trzecie, muzycznej konstrukcyjności, tzn. konstrukcji utworu literackiego tworzonej na podstawie interpretacji schematu czy techniki muzycznej.

Książka - zawierająca obszerną bibliografię przedmiotową - przeznaczona jest przede wszystkim dla badaczy literatury, w szczególności komparatystów oraz zwolenników badań pogranicza sztuk, może się okazać także interesująca i dla muzykologów.

Od autora / 7
Wprowadzenie / 11
Perspektywa badań muzyki w literaturze / 13
Muzyczność – muzyczność dzieła literackiego – muzyczny tekst literacki / 16
Badania muzyczno-literackie. Komparatystyka literacka / 21

Część I. Od niemuzyczności do muzyczności
Rozdział 1.Wokół muzyki w dziele literackim Tadeusza Szulca / 29
Uwarunkowania krytyki / 32
Strategia Szulca / 35
Geneza „muzyczności” / 39
Krytyka badań / 42
Perspektywy / 46
Rozdział 2. Muzyczność – muzyczność dzieła literackiego / 51
Cecha i pojęcie muzyczności / 51
Paradygmaty „muzyczności” (próba przeglądu) / 55
Trzy muzyczności dzieła literackiego / 62

Część II. Muzyczny tekst literacki
Rozdział 3. Opis muzyki (pomiędzy wariantem poetyckim a wariantem interdyscyplinarnym) / 79
Charakter literackiego opisu muzyki / 81
Opis dzieła muzycznego czy percepcji? (Philippe Sollers, Le Coeur absolu) / 86
Opis muzyki: pomiędzy wariantem interdyscyplinarnym a wariantem poetyckim / 99
Rozdział 4. literackie fugi (preludio e fughe umberta saby i todesfuge paula celana) / 107
Negatywna perspektywa badania / 107
Preludio e Fughe Umberta Saby / 112
Todesfuge Paula Celana / 117
Efekt retorycznych strategii / 130
Rozdział 5. Słuchać i czytać: dwa źródła jednej strategii interpretacyjnej (Podróż zimowa Stanisława Barańczaka) / 137
Podróż zimowa jako tekst literacki i wirtualny tekst wokalny / 137
Matryca muzyczna (kontekst tekstu Schuberta) / 144
Przesunięcie semantyczne (kontekst tekstu Müllera) / 159
Konsekwencje słuchania i czytania – muzyczny tekst literacki / 171

Część III. Na pograniczu sztuk
Rozdział 6. Partytura – Judasz z Kariothu Karola Huberta Rostworowskiego / 183
Pomiędzy tekstem dramatu a tekstem scenicznym / 185
Muzyczne doświadczenie Rostworowskiego – Judasz / 189
W stronę teatru absurdu: „Słowa giną...” / 194
Światopogląd rytmiczny / 201
Konkluzje / 205
Rozdział 7. Literatura poza literaturą: hérodiade – „hérodiade” de stéphane mallarmé paula hindemitha / 211
Dzieło literackie w dziele muzycznym / 211
Konstrukcja paratekstualna / 215
Konstrukcja delimitacyjna / 219
Konstrukcja linearna / 226
Konkluzje / 232

Bibliografia / 235
Summary / 255
Indeks osobowy / 261

Andrzej Hejmej