Książka niniejsza jest pokłosiem ogólnopolskiej konferencji nau­kowej „Proza i poezja polska po 1989 roku wobec tradycji", która odbyła się w Instytucie Literatury Polskiej UMK w Toruniu w dniach 19-20 października 2005 roku. Zawiera ona kilkadziesiąt szkiców, stanowiących interesujący wielogłos o tematach, formach, różnorod­nych zjawiskach estetycznych i zmianach, jakie zaszły w polskim życiu literackim po 1989 roku. Obok tekstów o syntetycznym cha­rakterze, których autorzy postawili sobie ambitny cel uporządko­wania istotnych - ich zdaniem - zagadnień artystycznych, Czytelnik znajdzie w tomie również analizy szczegółowe, poświęcone wybra­nemu motywowi bądź zbiorowi poetyckiemu.
Przełom polityczny roku 1989 - traktowany jako cezura ze­wnętrzna w dziejach kultury polskiej - ma znaczenie umowne dla periodyzacji literatury: znika tzw. „drugi obieg" i piśmiennictwo emigracyjne, poszerzają się przestrzenie komunikacyjne, w których dokonuje się wymiana dóbr kultury, zmianie ulega także paradyg­mat tychże dóbr . Wolność, która od tej właśnie chwili stała się co­dziennością dla rodzimych twórców, wymaga nie tylko literackiego opracowania, ale także, najpierw, zrozumienia jej istoty oraz zakre­ślenia obszaru wartości etycznych, jakie się z tym nowym dla wielu Polaków stanem łączą. Owej refleksji towarzyszy również chęć oswojenia sytuacji przez artystyczną ekspresję, odkrywającą czytelnikom tematy dotąd przemilczane albo nieobecne. Zmierzch paradygmatu kultury romantyczno-symbolicznej, brak wyraźnie „zdefiniowane­go" wroga w światopoglądowym czy politycznym sensie, a przede wszystkim smak życia w wolności współtworzą klimat nowej już artystycznie twórczości. Wyzwalają ponadto potrzebę eksperymen­tu i prowokacji. Paradoksalnie jednak w poezji i prozie polskiej po 1989 roku tradycja literacka, wraz z - upraszczając - klasycznym (re­nesansowym, oświeceniowym) oraz romantycznym wzorcem, wciąż pulsuje.
Książka, której współautorami są pracownicy naukowi z różnych ośrodków akademickich i placówek kulturalnych w Polsce, ma cha­rakter diagnozujący naszą współczesną literaturę. Stanowi próbę oceny jej stanu i dotychczasowych dokonań.