Profesor na Wydziale Nauk Pedagogicznych UMK, kierownik Katedry Edukacji Dorosłych. Do jej zainteresowań badawczych należą edukacja dorosłych w perspektywie porównawczej, polityka oświatowa Unii Europejskiej oraz zagadnienia związane z organizacją oraz aranżacją procesów nauczania – uczenia się osób dorosłych, w tym zwłaszcza profesjonalizacja kadry pracującej w obszarze edukacji dorosłych oraz doskonalenie akademickich programów kształcenia przyszłych specjalistów edukacji dorosłych.
Analfabetyzm funkcjonalny dorosłych jako problem społeczny, egzystencjalny i pedagogiczny
Kompletność tej niezwykłej monografii polega z jednej strony na wykorzystaniu teorii, badań i statystyk z wielu krajów, badań międzynarodowych i źródeł oraz raportów i rekomendacji instytucji międzynarodowych, z drugiej zaś – na objęciu zakresem penetracji badawczej wszelkich aspektów samego procesu i problemu (nie)piśmienności oraz ich postrzegania i analizowania przez różne dyscypliny naukowe i przez sztukę, by […] szeroko i gruntownie ukazać pedagogiczne zasady i metody przezwyciężania tej wielkiej plagi współczesności. […] jest to książka naukowo oryginalna, wybitna i unikatowa, podnosząca problematykę o kluczowym znaczeniu społeczno-kulturowym i egzystencjalnym i ukazująca ją z wielu perspektyw poznawczych i kilku naraz poziomów: biograficznego, społecznego, narodowego, cywilizacyjnego i międzynarodowego.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Zbigniewa Kwiecińskiego
Nie mieliśmy jeszcze w literaturze pedagogicznej tak szerokiego i interdyscyplinarnego studium porównawczego na temat analfabetyzmu funkcjonalnego. Autorka wykonała imponującą pracę badawczą, by – nadając jej właściwą pedagogowi argumentację – uczulić nas na procesy, konteksty, czynniki, które wymagają permanentnej troski władz państwowych (szczególnie resortów odpowiedzialnych za kulturę, edukację, naukę i rozwój społeczeństwa wiedzy) o jak najwyższy poziom kształcenia Polaków i wdrażania ich do ustawicznego samokształcenia.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego
WSTĘP / 11
Wprowadzenie. O ANALFABETYZMIE I PIŚMIENNOŚCI NIEGDYŚ I WSPÓŁCZEŚNIE / 15
Rozdział 1. USTALENIA TERMINOLOGICZNE, DEFINICYJNE I KONCEPTUALNE / 36
1.1. Dyskusja nad terminologią / 38
1.2. Pomiar poziomu piśmienności / 57
1.3. Dychotomia oralność – piśmienność / 62
1.4. Piśmienność i alfabetyzacja we współczesnych koncepcjach / 75
1.4.1. Piśmienność jako praktyka społeczna / 79
1.4.2. Multialfabetyzacja / 92
Rozdział 2. GENEZA I EWOLUCJA MYŚLI I PRAKTYKI ALFABETYZACYJNEJ / 111
2.1. Najnowsza historia alfabetyzacji dorosłych w perspektywie światowej (1945–2013) / 112
2.2. Analfabetyzm funkcjonalny w społeczeństwach wiedzy – inspiracje polityczne / 122
2.3. Analfabetyzm funkcjonalny w praktyce oświatowej państw wysoko uprzemysłowionych / 125
Rozdział 3. (NIE)PIŚMIENNOŚĆ W ŚWIETLE STUDIÓW EMPIRYCZNYCH / 146
3.1. Międzynarodowe badania porównawcze / 147
3.2. Badania w poszczególnych krajach / 153
3.3. Charakterystyka osoby niepiśmiennej na podstawie badań / 178
Rozdział 4. (NIE)PIŚMIENNOŚĆ W LITERATURZE I SZTUCE: PRÓBA ILUSTRACJI / 193
Rozdział 5. UWARUNKOWANIA KULTUROWE, SPOŁECZNE I POLITYCZNE ANALFABETYZMU FUNKCJONALNEGO / 270
5.1. Język w mowie i piśmie jako medium inkluzji – ekskluzji / 271
5.2. Społeczne przyczyny oraz następstwa niepiśmienności / 277
5.3. Biegłość językowa a partycypacja polityczna / 308
5.4. Inkluzja jako warunek i następstwo alfabetyzacji / 316
Rozdział 6. BIOGRAFICZNOŚĆ JAKO WŁAŚCIWOŚĆ UCZENIA SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE I METODA BADAŃ (NIE)PIŚMIENNOŚCI / 324
Rozdział 7. EDUKACJA NA RZECZ ALFABETYZACJI DOROSŁYCH / 355
7.1. Specyfika alfabetyzacji dorosłych / 356
7.2. Obszary aktywności i kompetencje nauczyciela / 362
7.3. Profesjonalizacja specjalistów alfabetyzacji dorosłych / 387
7.3.1. Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli alfabetyzacji / 390
7.3.2. Kwalifikowanie osób wspierających alfabetyzację dorosłych / 396
7.4. Alfabetyzacja rodzin / 404
7.5. Alfabetyzacja seniorów / 425
ZAKOŃCZENIE / 451
BIBLIOGRAFIA / 461
WYKAZ DIAGRAMÓW / 493
WYKAZ ILUSTRACJI / 494
WYKAZ TABEL / 497
SUMMARY. Functional adult illiteracy as a social, existential and pedagogical problem. Essence – research – theories – illustration – action / 499