(U)sługi domowe. Przemiany relacji społecznych w płatnej pracy domowej
Książka „(U)sługi domowe” to propozycja spojrzenia na przemiany relacji społecznych we współczesnej Polsce przez pryzmat płatnej pracy domowej. Podsumowuje ponad dziesięcioletni okres badań nad płatną pracą domową w powojennej Polsce, podejmowaną współcześnie przez Polaków za granicą oraz nad historycznymi formami służby domowej. Przedstawia dylematy transformacyjnej Polski, napięcia relacyjne o charakterze kulturowym i klasowym ukryte pod zindywidualizowanym i interpersonalnym przeżywaniem „kontraktu płatnej pracy domowej”. Oferuje interpretację współczesności wg klucza przeplatających się i współwystępujących przejawów przednowoczesnego, nowoczesnego i ponowoczesnego sposobu ujmowania ładu społecznego w skali mikro i w życiu codziennym.
Podziękowania / 7
Rozdział 1. Przemiany relacji służebnych w historii / 19
Przednowoczesne relacje służebne / 23
Nowoczesne relacje służebne / 36
Ponowoczesne relacje służebne / 46
Płatna praca domowa współcześnie – specyfika Polski / 52
Podsumowanie / 61
Rozdział 2. Jak badać płatną pracę domową? / 67
Dotychczasowe teorie i opracowania opieki i pracy domowej / 67
(U)sługi domowe w powojennej Polsce – podejście badawcze / 87
Uczestnicy badania (u)sług domowych / 94
W stronę analizy dyskursu relacji prywatnych / 103
Rozdział 3. Wprowadzenie do socjologii płatnej pracy domowej / 107
Praca domowa jako proces / 110
Specjalizacja czy uniwersalizacja? / 115
Podstawowe typy kontaktu między pracodawcami a pracownicami domowymi / 119
Zróżnicowanie zawodowe w obrębie pracy domowej / 123
Podsumowanie / 128
Rozdział 4. Życie domowe w powojennej Polsce / 129
Druga wojna światowa i okres bezpośrednio po wojnie / 129
Fazy życia domowego w powojennej Polsce w kontekście społecznym, ekonomicznym i politycznym – wprowadzenie / 131
Okres od lat 40. do 60. / 143
Okres od lat 70. do 90. / 156
Pierwsze dziesięciolecie XXI wieku / 169
Rozdział 5. Płatna praca domowa jako socjologiczna zagadka / 179
Wymiary relacji w pracy domowej – jak być szefową i powierniczką? / 186
Służąca, pracownik, domownik – obszary znaczeniowe pracy domowej / 199
Rozwiązania socjologicznej zagadki – pole relacji w pracy domowej / 204
Rozdział 6. Przejawy przednowoczesności w płatnej pracy domowej / 209
Przednowoczesny sposób zagospodarowania bliskości – rodzina / 210
Przypadek służby i „dobrego ducha domu” jako przednowoczesne konstrukcje relacji z pracownikiem domowym / 222
Przednowoczesny pomysł na wyższość – moralność / 231
Przednowoczesność – podsumowanie / 240
Rozdział 7. Przejawy ładu nowoczesnego w płatnej pracy domowej / 241
Przypadek ramy profesjonalnej jako przejaw nowoczesnego rozumienia relacji służebnych / 242
Konstruowanie właściwego nowoczesności dystansu w pracy domowej / 249
Nowoczesny pomysł na wyższość – wiedza / 252
Nowoczesność – podsumowanie / 265
Rozdział 8. Elementy ponowoczesne w płatnej pracy domowej / 267
Przyjaźń, czyli bliskość w ponowoczesnych relacjach służebnych / 268
Ponowoczesne dyskursy pracy / 280
Ponowoczesny pomysł na konstruowanie wyższości – biografia / 290
Ponowoczesność – podsumowanie / 307
Zakończenie. Współczesne przenikanie się przejawów różnych ładów / 309
Nota bibliograficzna / 315
Literatura / 317
Aneks / 339
Wykaz tabel i rysunków / 357
Summary / 359
Indeks osobowy / 363
Justyna Jakubczyk
"Jak udowadnia autorka książki na przykładzie osób zatrudnianych do prac domowych można śledzić zmiany zachodzące w społeczeństwie na przestrzeni lat. Analiza zmian w częstości zatrudniania pomocy domowej nie jest łatwa. Autorka pokazuje, że duża aktywność zawodowa kobiet i wzrost zarobków sprawiają, że coraz więcej osób w jakimś momencie życia zatrudnia kogoś do pomocy w domu. [...]". Fragment recenzji "Od służby do zawodu", "Forum Akademickie" 2017, nr 10: https://prenumeruj.forumakademickie.pl/recenzje/od-sluzby-do-zawodu/.
Anna Kordasiewicz
Absolwentka Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie ukończyła studia magisterskie i doktoranckie. Adiunktka w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania naukowe obejmują płatną pracę domową, w tym opiekuńczą, problemy starzejącego się społeczeństwa, migracje zarobkowe, zaangażowanie obywatelskie oraz przemiany współczesnych relacji społecznych. Badała pracę domową Polek we Włoszech i w Niemczech, oraz Polek i Ukrainek w Polsce. Specjalizuje się w badaniach jakościowych. Współpracuje z Fundacją "Ośrodek Badań nad Migracjami", Instytutem Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego, Instytutem Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundacją "Pole Dialogu", której jest współzałoożycielką. Ma duże doświadczenie dydaktyczne w zakresie metod jakościowych w naukach społecznych. Projektowała i prowadziła procesy partycypacyjne. Jest autorką wielu publikacji na temat pracy domowej, opieki i migracji, jest współredaktorką książki "Edukacja obywatelska w działaniu" (Scholar 2013) oraz współtłumaczką książki Lofland et al. "Analiza układów społecznych. Przewodnik metodologiczny po badaniach jakościowych" (Scholar 2011).