Historia Norwegii (do roku 1814)

„Historia Norwegii (do roku 1814)” to pierwsza na polskim rynku wydawniczym akademicka książka poświęcona dziejom tego kraju. To poniekąd także duża część historii całej Skandynawii, gdyż na przestrzeni wieków Norwegia niejednokrotnie dzieliła wspólną historię z Islandią, Danią i Szwecją. Autor wychodzi od pradziejów Norwegii, przedstawia wyprawy wikingów, początki państwa norweskiego, walki o utrzymanie jedności państwa czy proces chrystianizacji. Następnie omawia dzieje monarchii, wojen domowych, unii politycznych oraz drogę do absolutyzmu, nie zapominając przy tym o zachodzących na tych terenach przemianach społeczno-kulturowych, gospodarczych czy demograficznych. Wszystko to dodatkowo obrazuje na mapach i licznych ilustracjach.

Nagroda w Konkursie „Gaudeamus – Nagroda Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych (2019 r.)

PRZEDMOWA / 7
FORORD / 8
OD AUTORA / 9

I. GEOGRAFICZNO-HISTORYCZNE PODSTAWY NORWEGII / 12

II. PRADZIEJE NORWEGII / 22
1. Starsza epoka kamienia (paleolit) (8000–2500 p.n.e.). Pierwsi ludzie w Norwegii / 22
2. Młodsza epoka kamienia (neolit) (2500–1500 p.n.e.) / 26
3. Epoka brązu (1500–400 p.n.e.) / 27
4. Epoka żelaza / 29

III. WIKINGOWIE I POWSTANIE PAŃSTWA NORWESKIEGO (OK. 780–OK. 995) / 34
1. Przyczyny i kierunki wypraw wikingów / 34
2. Norwescy wikingowie na wyspach Morza Północnego i w Irlandii / 37
3. Ataki wikingów duńskich i norweskich na kontynent europejski (Niemcy i Francję) / 42
4. Wikingowie w Anglii / 45
5. Pierwsze państewka i legendarni władcy norwescy z dynastii Ynglingów / 48
6. Monarchia Haralda Pięknowłosego (Harfagre) – zjednoczenie okręgów nadmorskich Norwegii w jedno państwo (ok. 900 r.) / 54
7. Zasiedlenie i początki dziejów Islandii (ok. 870–930) / 60
8. Religia wikingów i mity skandynawskie / 63
9. Literatura i sztuka Norwegii we wczesnym średniowieczu / 65

IV. WALKA O UTRZYMANIE JEDNOŚCI PAŃSTWA NORWESKIEGO I JEGO CHRYSTIANIZACJA (930–1050) / 75
1. Norwegia za panowania synów Haralda Pięknowłosego: Eirika Blodoksa (Krwawy Topór) w l. 940–945 i Hakona Dobrego (Adelsteinsfostre) w l. 945–960 / 75
2. Norwegia pod rządami królów i jarlów. Włączenie okręgów wewnętrznych kraju w struktury państwa w l. 960–ok. 1065 / 79
3. Dotarcie Norwegów do Grenlandii (986 r.) i Ameryki Północnej (1000 r.). Epilog ich pobytu / 100

V. STABILIZACJA MONARCHII W NORWEGII W LATACH 1066–1130 / 105
1. Rządy Magnusa Haraldssona i Olafa Kyrre / 105
2. Panowanie Magnusa Berrfotta w latach 1093–1103 / 108
3. Rządy Sigurda Jorsalfare w latach 1103–1130 / 110

VI. GOSPODARKA I SPOŁECZEŃSTWO NORWEGII WE WCZESNYM I ŚRODKOWYM ŚREDNIOWIECZU (X–POŁ. XIV W.) / 115
1. Gospodarka / 115
2. Społeczeństwo / 120

VII. NORWEGIA W OKRESIE WOJNY DOMOWEJ W LATACH 1130–1240 / 133
1. Walki o tron w Norwegii w l. 1130–1155 / 133
2. Kościół partnerem monarchii. Założenie arcybiskupstwa w Nidaros w r. 1152 i wizyta legata papieskiego Mikołaja Breakspeara w Norwegii / 137
3. Bratobójcza wojna w latach 1155–1162 / 142
4. Alians monarchii z Kościołem w l. 1162–1177. Koronacja Magnusa Erlingssona (1163 r.) / 145
5. Czasy króla Sverrego w Norwegii (1177–1202) / 149
6. Ostatnia faza wojny domowej w Norwegii w latach 1202–1240 / 158

VIII. ŚREDNIOWIECZNA NORWEGIA U SZCZYTU POTĘGI (1240–1319) / 171
1. Niepodzielne rządy Hakona Hakonssona w Norwegii w latach 1240–1263 / 171
2. Panowanie Magnusa Lagabote (Prawodawcy, reformatora praw) w Norwegii w latach 1263–1280 / 181
3. Regencja możnych i rządy Eirika (Eryka) Magnussona w Norwegii w latach 1280–1299 / 186
4. Rządy Hakona V Magnussona w Norwegii w latach 1299–1319 / 192

IX. NORWEGIA W UNII ZE SZWECJĄ W LATACH 1319–1387. KLĘSKA DEMOGRAFICZNA (EPIDEMIA DŻUMY W L. 1349/1350) I ZAŁAMANIE GOSPODARKI NORWESKIEJ / 199
1. Szwedzka dynastia Folkungów: Magnus Eriksson (1319–1355/1374), Hakon VI Magnusson (1350–1380), Olaf IV (1380–1387) u steru rządów / 199
2. Lata kryzysu w Norwegii w XIV i XV w. Klęska demograficzna (epidemia dżumy w l. 1349/1350) i załamanie gospodarki norweskiej / 211

X. NORWEGIA W UNII KALMARSKIEJ W L. 1397–1520 / 220
1. Zjazd w Kalmarze w r. 1397. Unia polityczna Danii, Szwecji i Norwegii / 220
2. Wspólne rządy Małgorzaty i Eryka w l. 1397–1412 skandynawskim państwie unijnym / 227
3. Rządy Eryka w trzech państwach skandynawskich w l. 1412–1440 i w Norwegii do r. 1442 / 229
4. Norwegia za panowania Krzysztofa Bawarskiego w latach 1442–1448 i powołanie na tron norweski Chrystiana I Oldenburskiego / 239
5. Norwegia za panowania dynastii oldenburskiej. Rządy: Chrystiana I w l. 1450–1481, Hansa w l. 1483–1513 i Chrystiana II w l. 1513–1523 / 245
6. Kultura i sztuka Norwegii w środkowym i późnym średniowieczu / 271

XI. NORWEGIA W UNII Z DANIĄ W L. 1523–1660 / 278
1. Nieudane próby zachowania samodzielności Norwegii w latach 1523–1536 / 278
2. Wprowadzenie reformacji w Norwegii / 300
3. Polityka zagraniczna Chrystiana III (1537–1559) i Fryderyka II (1559–1588). Rządy szlachty duńskiej w Norwegii do końca XVI w. / 312
4. Zmiany w strukturze demograficznej. Norwegia w XVI i I poł. XVII w. / 328
5. Gospodarka Norwegii w XVI i I poł. XVII w. / 331
6. Społeczeństwo. Zmiany w strukturze społecznej Norwegii w XVI i I poł. XVII w. / 349

XII. NORWEGIA W POLITYCE ZAGRANICZNEJ I WEWNĘTRZNEJ CHRYSTIANA IV (1588–1648) I FRYDERYKA III (1648–1670) DO WPROWADZENIA ABSOLUTYZMU W R. 1661 / 362
1. Polityka zagraniczna Chrystiana IV / 362
2. Polityka zagraniczna Fryderyka III w l. 1648–1661 / 370
3. Sytuacja wewnętrzna Norwegii w l. 1588–1661 / 372

XIII. CZASY ABSOLUTYZMU W NORWEGII (1661–1814) / 381
1. Sytuacja wewnętrzna Danii-Norwegii w latach wczesnego absolutyzmu (1661–1720) / 381
2. Polityka zagraniczna Danii-Norwegii od r. 1660/1661 do 1720. Wojna o Skonię w l. 1676–1679 i wojna północna w l. 1700–1721 / 392
3. Polityka zagraniczna i wewnętrzna Danii-Norwegii w latach pokoju (1720–1814) / 404

XIV. SPOŁECZEŃSTWO NORWEGII W EPOCE ABSOLUTYZMU W L. 1660–1814 / 440
1. Demografia / 440
2. Warstwa urzędnicza / 445
3. Mieszczanie / 446
4. Chłopi / 451

XV. GOSPODARKA W NORWEGII II POŁ. XVII I XVIII W. / 465
1. Merkantylizm w gospodarce norweskiej / 465
2. Górnictwo i hutnictwo. Manufaktury / 468
3. Handel zagraniczny. Żegluga. Stocznie / 472
4. Eksport drewna. Tartaki / 474
5. Gospodarka rybna / 476
6. Rzemiosło / 478
7. Rolnictwo i hodowla / 480
8. Finanse państwa. Podatki / 484

XVI. KULTURA I SZTUKA W OKRESIE UNII Z DANIĄ / 487
1. Jeden kraj, dwie kultury? / 487
2. Humanizm norweski / 489
3. Ludzie pióra epoki baroku / 494
4. Pisarze epoki oświecenia / 495
5. Szkolnictwo / 500
6. Drukarnie i gazety / 502
7. Sztuka Norwegii w XVI–I poł. XVII w. / 503
8. Sztuka Norwegii w II poł. XVII i XVIII w. / 505

PRZYPISY / 509
WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE / 511
KALENDARIUM WAŻNIEJSZYCH OKRESÓW I WYDARZEŃ
W DZIEJACH NORWEGII DO ROKU 1814 / 517
PANUJĄCY W NORWEGII DO ROKU 1814 / 523
SŁOWNICZEK NIEKTÓRYCH NAZW I TERMINÓW PRAWNYCH / 527
SPIS MAP / 531
SPIS ILUSTRACJI / 533
INDEKS OSÓB / 537
INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH / 555

Sylwia Skorstad

Janusz Małłek