Małgorzata Lisecka

Głos, ciało, scena. Afektywność teatru operowego we francusko-włoskim dyskursie słownikowym 1768–1826

Publication year:
2023
Pages number:
414
Nr wydania:
pierwsze
Format:
148 x 210 mm
Series:
Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Publisher:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
ISBN (oprawa twarda):
978-83-231-5164-7
ISBN (oprawa miękka):
978-83-231-5163-0
eISBN:
978-83-231-5165-4

Małgorzata Lisecka

Głos, ciało, scena. Afektywność teatru operowego we francusko-włoskim dyskursie słownikowym 1768–1826

Kategoria produktu:

Kulturowa historia opery może zostać opowiedziana na wiele sposobów. Dyskurs, który wzięto pod uwagę w prezentowanej książce, aby przedstawić operę u progu nowoczesności, to encyklopedie i słowniki muzyczne. Stanowią one specyficzny typ literatury, skierowany do odbiorcy-dyletanta, samouka i pasjonata, który na własną rękę poszukuje wiedzy muzycznej. Odbiorca ten wywodzi się przeważnie z dynamicznie rozwijającej się klasy średniej – mieszczaństwa. Z rekonstrukcji wspomnianego dyskursu wyłania się wizja teatru operowego jako narzędzia zarządzania afektywnością na poziomie indywidualnym i zbiorowym, a zarazem czułego miernika przemian owej afektywności. Autorka nakreśla wszystkie te przemiany, biorąc pod uwagę operę włoską i francuską, tradycyjnie sobie przeciwstawiane, oraz włoski i francuski dyskurs encyklopedyczny, w okresie poprzedzającym Wielką Rewolucję Francuską i krótko po niej. Opera rozumiana jest tu w swych rozmaitych wymiarach: jako instytucja, przestrzeń społeczna, wspólnotowe doświadczenie, ale także jako specyficzny typ teatru, wreszcie – dzieło słowno-muzyczne. Wszystkie te wymiary składają się zaś na obraz fascynującego i uwodzicielskiego zjawiska multimedialnego, które od ponad czterech wieków oddziałuje na naszą wyobraźnię.

Podziękowania / 9
Wykaz skrótów / 11
Uwagi do sposobu wykorzystania źródeł / 13

Wprowadzenie / 15
Wokół afektu i opery / 15
Dyskurs słownikowy / 21
Dygresja: opozycja stylu włoskiego i francuskiego / 29
Metody badawcze / 36

Rozdział 1. Słownik muzyczny: jego kształt i znaczenie od czasów Rousseau / 43
Słownik a gromadzenie, systematyzowanie i komunikowanie wiedzy w XVIII wieku / 43
Słownik a encyklopedia w ujęciu encyklopedystów / 50
Praktyki czytania przełomu wieków: słownik wobec fenomenu Lesesucht / 55
Samouctwo i popularność: dwa klucze do czytania słowników / 63
Słownik i jego projektowany odbiorca (projektowana odbiorczyni) / 67
Założycielskie dzieło Rousseau: od encyklopedii do słownika / 73
Między kompilacją, konwersacją i polemiką: formy dyskursu słownikowego i encyklopedycznego (casus recepcji Dictionnaire de musique) / 78

Rozdział 2. Jak działała muzyczna retoryka uczuciowości? Wokół pojęcia afektu w słownikach muzycznych przełomu wieków / 89
Słownik w służbie retoryki muzycznej / 89
Warianty i reinterpretacje pojęcia afektu w słownikach osiemnastowiecznych / 98
Pojęcie afektu w teorii sztuki początku XIX wieku / 107
Fizjologia afektu / 114
Typologie i katalogi afektów / 126
Patos, czyli o afekcie w teatrze / 131
Afekt a zagadnienie harmonii / 138
Afekt a ekspresja / 145

Rozdział 3. Opera jako fantazmat: afektywność teatru operowego wobec jego funkcji społecznych / 155
Uwagi wstępne: teatr operowy jako miejsce publicznej wiwisekcji uczuć / 155
Opera i jej „uczuciowa genologia” w dyskursie słownikowym / 170
Utopijna wizja reformy operowej i jej rewolucyjny zmierzch / 184

Rozdział 4. Afekt i aktorstwo operowe w słownikach muzycznych / 205
Uwagi wstępne: śpiew, gra aktorska i ich wzajemne relacje / 205
Współpraca wykonawcy z zamysłem kompozytora / 218
Zasada preskryptywności w słownikach muzycznych: dygresja do dalszej analizy / 223
Mimika, gest i głos w teatrze operowym jako środki wyrażania uczucia / 225
Studium abiektu: fenomen kastrata i jego aktualizacje w dyskursie słownikowym / 251

Rozdział 5. Dzieło operowe a zagadnienia afektywności w słownikach muzycznych / 265
Opera i jej zróżnicowanie gatunkowe we współczesnej świadomości teoretycznej / 265
Porządek dzieła: semantyczna rama / 268
Porządek dzieła: podział na akty i kłopoty z antraktem / 276
Afekt w samodzielnych częściach dzieła operowego: aria i wokół arii / 279
Afekt w samodzielnych częściach dzieła operowego: recytatyw i wokół recytatywu / 297
Afektotwórcze znaczenie partii instrumentalnych w operze / 307
Afektotwórcze znaczenie partii baletowych w operze / 317

Zamiast zakończenia / 325
Bibliografia / 331
Lista haseł ze słowników i z encyklopedii muzycznych wykorzystanych w książce / 367
Spis ilustracji / 373
Summary / 375
Indeks osób / 379

No reviews

At the moment there is no reviews for this book. You can write your own!!!

Write review

Write your own review

Captcha

Newsletter

If you are interested in receiving news from Wydawnictwo Naukowe UMK, please subscribe to our newsletter.

Dodano do koszyka:

Lorem ipsum