Spis treści
Słowo wstępne; Imago hominis. Postać w dziele literackim; Nie znacie jeszcze tego człeka. Kłopoty z tożsamością postaci Zagłoby; Vir incomparabilis. Pytania o genezę postaci Zagłoby; On sam jeden tylko wiedział. Powieściowa wiedza o postaci: między strategią narracji i przyzwyczajeniami czytelnika; Wyrósł mi on na jedną z głównych postaci. Autor i jego bohater; By i najwięksi panowie. Zagłoba wśród możnowładców i dostojników Rzeczypospolitej; Kto tu od pana Zagłoby sławniejszy?. Zagłoba regimentarzem, czyli postać w powieściowej strukturze informacji i wartości; Mowny nad zwykłą miarę i mądrych sentencyj pełen. Aktywność językowa Zagłoby; Szelmą jestem, jeślim zeł... Czy Zagłoba jest kłamcą?; O kim innym kroniki by pisały. Autokreacyjny czyn Zagłoby; Zamiast zakończenia; Nota bibliograficzna

Ze słowa wstępnego
Niniejsze studium zajmuje się Zagłobą takim, jaki występuje w Ogniem i mieczem, Potopie i Panu Wołodyjowskim. Celem przedsięwzięcia jest rozpoznanie postaci we wszystkich aspektach i jakościach decydujących o jej literackiej tożsamości. Zwłaszcza tych jednak, których znaczenie dotychczas nie zostało docenione oraz tych, których dotychczasowym ujęciom towarzyszą szczególnie liczne nieporozumienia.

Dążąc do pełniejszego niż dotychczasowe wyjaśnienia postaci Zagłoby, starałem się równocześnie traktować ten fascynujący, ale przecież jednostkowy przypadek jako okazję do przemyślenia teorii postaci literackiej; jak ośmielam się sądzić, taki walor teoretyczny ma, poza rozdziałem I, w jakimś sensie cała książka. Pracy nad udzielaniem odpowiedzi na pytanie: "Kim jest Zagłoba?" towarzyszyła zawsze chęć uzyskania odpowiedzi na pytanie dodatkowe, a logicznie pierwsze: ,Jak badać postać literacką, respektując równocześnie jej status ontologiczny, artystyczne środki jej kreacji, a przede wszystkim jej ludzki sens?"