Wstęp / 19
1. Zło człowieka: kontekst pytań podstawowych / 23
2. Metoda i struktura pracy / 34
Część pierwsza - Człowiek a zło moralne
Rozdział I. Natura zła: „niweczenie" (corruptio) dobra przez zło / 47
1. Poszukiwanie przyczyn zła: poziom odniesień metafizycznych / 48
2. Zło w świecie a kontekst prawdy o stworzeniu / 51
3. „Postradanie" formy (carentia formae): braki w postaci zła / 54
4. „Rozdzielenie" (separatio): obecność zła w dobru ludzkiego podmiotu / 59
5. „Nieobecność" (remotio) i „utrata" (privatio) dobra: formy opisu zła / 62
6. „Uszczuplenie" (diminutio) i „obniżenie" (remissio): formy działania zła / 65
7. Człowiek w „oddaleniu": zerwana relacja z Bogiem / 70
8. Zło winy (malum culpae): kontekst treści „postradania" / 78
9. Zło kary (malum poenae) i Boże miłosierdzie / 81
10. Brzydota (turpitudo) jako „postradane" piękno / 89
Rozdział II. Dynamika upadania w zło moralne: perspektywa etyczna / 97
1. Zło moralne jako brak doskonałości i zła „jakość" duszy / 98
2. Kontekst upadania: wada i jej sprzeciw wobec cnoty / 105
3. Kwalifikacja nieprawości złego czynu i postępowania / 113
4. Zło moralne jako negacja celowości ludzkiego czynu / 117
5. Zróżnicowanie zła moralnego: grzechy i ich rodzaje / 120
6. Wzajemny stosunek grzechów i ich „ciężar" / 128
Rozdział III. Genealogia zła moralnego: źródła i przyczyny grzechu / 139
1. Stosunek Boga do grzechu: poszukiwanie odpowiedzialnego / 141
2. Napastliwość złych duchów i próba pokusy / 148
3. Człowiek jako przyczyna zła przez wykroczenie grzechu pierworodnego / 157
a) Skażenie dobra ludzkiej natury / 164
b) Pożądliwość: między „wygnaniem" a „wezwaniem" / 168
c) Zmniejszenie naturalnej zdolności do cnoty (diminutio) / 174
d) Zranienia ludzkiej natury (vulneratio naturae) i utrata umiaru, piękna i porządku / 176
e) Śmierć (mortalitas) i niedomagania cielesne (passibilitas) / 178
f) Zmaza grzechu (macula) / 183
4. Należność kary jako skutek grzechu / 185
Rozdział IV. Człowiek jako podmiot zła moralnego / 189
1. Compositum ludzkie jako siedziba grzechu / 190
2. Przestrzeń i kontekst struktur dla powstawania wypaczeń zła / 193
3. Nieznajomość (ignorantia) i głupota (stultitia) jako przyczyna grzechu / 200
4. Złośliwość (malitia): przyczyna zła moralnego ze strony woli / 205
5. Uczucia jako przyczyna zła moralnego / 214
6. Grzech powszedni i śmiertelny jako sprzeciw wobec Bożego prawa / 222
Rozdział V. Zło moralne w doświadczeniu przebaczenia / 235
1. Chrystus i jego misja: mysterium incarnationis a „usunięcie zła" (remotio mali) / 236
2. „Działanie" cierpienia Chrystusa: zło a krzyż / 240
3. Misterium kuszenia Jezusa: zwycięstwo nad szatanem / 245
4. Usprawiedliwienie grzesznika: odpuszczenie grzechów / 252
5. Wiara i jej moc oczyszczająca: ponowne zwrócenie się do Boga / 256
6. Cnota pokuty i skrucha: odwrócenie się od grzechu / 259
7. Sakramentalne drogi odpuszczenia grzechów / 265
a) Chrzest: ostateczna śmierć dla grzesznego życia / 266
b) Pokuta: ponowna nadzieja odpuszczenia grzechów / 269
c) Eucharystia: spotkanie z oczyszczającą miłością / 271
8. Odpusty jako odpuszczenie kary za grzechy / 273
Rozdział VI. Prakseologia moralna a zło w kontekście codzienności / 277
1. Problem cierpliwości (patientia) nad złem moralnym człowieka / 278
2. Wadliwa ciekawość (curiositas vitiosa) i fascynacja złem drugich / 285
Część druga - Wady główne (vitia capitalia)jako przyczyna zła moralnego w człowieku
Rozdział I. Wady główne: ich klasyfikacja i przyporządkowanie / 295
Rozdział II. Pycha (superbia) i próżność (inanis gloria) / 303
A. Pycha (superbia) / 303
1. Ku zrozumieniu różnych obszarów pychy / 304
2. Pycha „matką" wszystkich grzechów: mater omnium peccatorum / 306
3. Rozpoznanie pychy na tle miłości własnej i cnoty pokory / 307
4. Pycha jako grzech szczególny / 313
5. Wpływ pychy na inne grzechy i jej czołowa moc destrukcyjna / 315
6. Dwanaście stopni pychy: Tomaszowe potwierdzenie nauki św. Bernarda / 318
7. Pycha jako zaprzeczenie daru bojaźni: timor excludit superbiae / 325
B. Próżność (inanis gloria) / 328
1. Próżność jako wada cnoty wielkoduszności od strony nadmiaru / 328
2. Odróżnienie próżności jako szczegółowej i głównej / 334
3. Próżność w kontekście zwiedzionej estetyki chwały / 336
4. „Córki" próżności (filiae inanis gloriae) i ich fałszywe obrazy własnej wyższości / 338
5. Formy i kontekst wad próżności: uwagi szczegółowe / 342
6. Nieposłuszeństwo jako grzech próżności i grzech pychy / 348
Rozdział III. Zazdrość (invidia) / 353
1. Zazdrość - smutek z dobra drugich / 353
a) Zazdrość w kontekście poszukiwania przyczyn i mechanizmu działania / 355
b) Zazdrość jako nadmierne pragnienie przywłaszczenia sobie dobra drugiego / 361
2. Zazdrość jako smutek z powodu dobra zbawienia / 367
3. Zazdrość jako wada główna i jej wady pomocnicze: filiae invidiae / 371
4. Nienawiść: „zło dla zła" - ostatni etap zazdrości / 376
Rozdział IV. Lenistwo lub zniechęcenie duchowe (acedia) / 383
1. Zniechęcenie duchowe: wada przeciwstawna radości / 383
2. Uczucie smutku (tristitia) a zniechęcenie duchowe / 392
3. Wady pomocnicze lenistwa: filiae acediae / 398
4. Zniechęcenie duchowe a możliwość wybawienia: środki walki z lenistwem / 404
5. Zniechęcenie - szczegółowy plan środków uzdrawiających / 411
a) Resistentia - moc wytrzymania naporu wady acedii / 411
b) Przyjaźń - rzeczniczka mocy w walce o „nową radość" / 414
c) „Sen i spoczynek", „płacz" i „łzy" - cielesne drogi pomocy / 417
6. Zniechęcenie - między smutkiem a przyjemnością / 421
Rozdział V. Gniew (ira) / 427
1. Oblicza gniewliwości ludzkiej / 436
3. Grzeszność gniewu: gniewanie się jako zamierzenie zła bliźniego / 439
4. Gniew na brata: wyjątkowość grzechu gniewu i jego śmiertelność / 440
5. Gniew jako wada główna: „córki" gniewu / 445
6. Miejsce gniewu: między łagodnością a okrucieństwem / 448
Rozdział VI. Chciwość (avaritia) / 453
1. Chciwość jako immoderatus amor habendi / 454
2. Nienasycenie i nieopanowane upodobanie dóbr jako podstawa chciwości / 459
3. Chciwość a przeciwna jej cnota hojności / 468
4. Chciwość a rozrzutność: rozłączność i zbieżność obu wad / 472
5. Pożyczanie i własny interes w kontekście wady chciwości / 475
6. Wady wspomagające chciwość i jego skutki: filiae avaritiae / 479
Rozdział VII. Łakomstwo (gula) / 485
1. Łakomstwo jako część nieumiarkowania / 486
2. Tomaszowa struktura wypowiedzi o łakomstwie / 491
3. Obżarstwo i pijaństwo jako formy wady łakomstwa / 494
4. Łakomstwo jako wada główna i wady pomocnicze: filiae gulae / 500
5. Zmysł smaku i dotyku w kontekście wady łakomstwa / 503
6. Łakomstwo jako brak wstrzemięźliwości. Ku wstrzemięźliwości doskonałej / 507
7. Grzech łakomstwa a nakaz uświęcenia dnia świętego / 512
Rozdział VIII. Nieczystość (luxuria) / 519
1. Rozpusta jako „naczelna gałąź nieumiarkowania" / 520
2. Niepowściągliwość (incontinentia) jako zwycięstwo ciała nad duchem / 532
3. Rozpusta jako wada główna i jej wady pomocnicze: filiae luxuriae / 541
4. Postacie rozpusty według odrębności materii grzechu / 547
Zakończenie / 555
1. Tematy odkrywające przestrzeń zła moralnego w człowieku / 556
2. Teologiczne wnioski końcowe i dalsze perspektywy badawcze / 561
Wykaz skrótów / 569
Bibliografia / 573
The Mistery of Human Iniquity. The Topicality of St. Thomas Aquinas' Teachings on Moral Evil and Capital Vices (Summary) / 609
Indeks osobowy / 621
