Renata Ziemińska

Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności

Wysyłamy w ciągu 5 dni roboczych
Przekierowanie zewnętrzne
Przekierowanie do ibuk.pl
ISBN:
978-83-231-2949-3
Rok wydania:
2013
Liczba stron:
424
Typ okładki:
twarda z obwolutą
Format:
148 x 210 mm
Seria:
Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

38,00 zł

twarda z obwolutą

Renata Ziemińska

Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności

Kategoria produktu:

Książka jest pierwszą całościową rekonstrukcją dziejów sceptycyzmu (od starożytności po współczesność). Należy zarówno do historii filozofii, jak i epistemologii. Z jednej strony przedstawia rozwój sceptycyzmu, z drugiej wskazuje na jego niespójność. Analiza stanowisk sceptyckich przy wykorzystaniu narzędzi pojęciowych współczesnej epistemologii, zwłaszcza teorii gier językowych Ludwiga Wittgensteina i teorii aktów mowy Johna Searle’a, sugeruje, że niespójność ta ma charakter pragmatyczny. Nie jest to sprzeczność logiczna, lecz sprzeczności pomiędzy treścią głoszonych tez a milczącymi założeniami aktu ich stwierdzenia. Wprawdzie sceptycyzmu nie można uznać za prawdziwy bez popadnięcia w niespójność, jednak odgrywa on pozytywną rolę w rozwoju wiedzy, demaskując jej rozmaite ograniczenia i inspirując do ich przekraczania. 

Wstęp / 9

Część I. Pojęcie i rodzaje sceptycyzmu
Rozdział 1. Genealogia terminu „sceptycyzm” / 15
Rozdział 2. Ewolucja pojęcia sceptycyzmu / 21
Starożytny sceptycyzm jako zawieszenie sądów pretendujących do prawdy / 21
Średniowieczny sceptycyzm jako uznanie słabości ludzkich sądów wobec Bożej wszechmocy / 22
Nowożytny sceptycyzm jako wątpienie o wartości sądów pretendujących do wiedzy / 23
Współczesny sceptycyzm jako paradoksalna teza o nieistnieniu wiedzy i nieistnieniu znaczeń / 25
Rozdział 3. Rodzaje sceptycyzmu i pojęcia pokrewne / 29

Część II. Sceptycyzm starożytny
Rozdział 1. Wątki sceptyczne u filozofów przedpirrońskich / 41
Rozdział 2. Pirron z Elidy i sceptycyzm etyczny / 47
Rozdział 3. Sceptycyzm akademicki (Arkezylaos i Karneades) / 63
Rozdział 4. Neopirronizm Ainezydema i Agryppy / 79
Rozdział 5. Sekstus empiryk – summa starożytnego sceptycyzmu / 93
Pojęcie i kryterium prawdy / 95
Znaki i dowody / 102
Krytyka fizyki, etyki i innych nauk / 111
Obrona spójności sceptycyzmu / 120
Najnowsze interpretacje broniące spójności / 124
„odrzucenie drabiny” – czy Sekstus akceptuje samorefutację? / 134
Pragmatyczna niespójność sceptycyzmu Sekstusa / 138
Podsumowanie sceptycyzmu starożytnego / 144

Część III. Chrześcijańska recepcja sceptycyzmu i jego rozwój w średniowieczu
Rozdział 1. Wczesnochrześcijańska recepcja sceptycyzmu / 149
Rozdział 2. Krytyka sceptycyzmu akademickiego u św. Augustyna / 153
Rozdział 3. Sceptycy średniowieczni przed Wilhelmem Ockhamem (Jan z salisbury, Henryk z Gandawy,
Piotr Aureoli) / 161
Rozdział 4. Wilhelm Ockham – sceptycyzm i fideizm / 171
Rozdział 5. Ockhamiści i sceptycyzm zainspirowany bożą wszechmocą / 177
Mikołaj z Autrecourt / 178
Jan z Mirecourt / 181
Podsumowanie sceptycyzmu średniowiecznego / 184

Część IV. Sceptycyzm nowożytny
Rozdział 1. Początki sceptycyzmu nowożytnego / 189
(Erazm z Rotterdamu, Gianfrancesco Pico della Mirandola, Francisco Sanchez) / 189
Rozdział 2. Sceptycyzm Michela de Montaigne’a / 197
Wątki starożytne / 197
Wątki chrześcijańskie / 204
Wątki renesansowe / 206
Próba uniknięcia zarzutu niespójności / 209
Kontynuatorzy Michela de Montaigne’a (Pierre Charron, François De la Mothe le Vayer) / 212
Rozdział 3. Hipotezy Kartezjusza i radykalizacja sceptycyzmu nowożytnego / 215
Hipoteza snu i złośliwego demona / 217
Idealizm i pogłębienie sceptycyzmu / 220
Sceptycyzm metodyczny / 223
Próba odsunięcia hipotez sceptycznych / 226
Sceptycy między Kartezjuszem a Davidem Hume’em (Pierre Daniel Huet, Blaise Pascal,
Pierre Bayle) / 233
Rozdział 4. David Hume i poszukiwanie spójności sceptycyzmu / 241
Nawiązanie do tradycji starożytnej / 241
Akceptacja kartezjańskich hipotez / 245
Poszerzenie argumentów sceptycznych / 248
Instynkt jako ratunek przed sceptycyzmem / 253
Krytyka sceptycyzmu totalnego/ 254
Poszukiwanie spójności sceptycyzmu umiarkowanego / 257
Dialektyka sceptycyzmu i naturalizmu / 259
Rozdział 5. Sceptycyzm transcendentalny Immanuela Kanta i sceptycyzm pokantowski / 263
Immanuel kant a tradycja sceptyczna / 263
Jałowość sceptycyzmu i akceptacja metody sceptyckiej / 265
Sceptycyzm transcendentalny / 267
Sceptycyzm u Georga Wilhelma Hegla / 271
Sceptycyzm fryderyka Nietzschego/ 274
Podsumowanie sceptycyzmu nowożytnego / 278

Część V. Sceptycyzm współczesny
Rozdział 1. Problem sceptycyzmu i zmiana pojęcia wiedzy na początku xx wieku / 283
Pragmatyzm / 283
Filozofia analityczna / 291
Fenomenologia i egzystencjalizm / 300
Rozdział 2. Peter Unger i współczesny sceptycyzm Kartezjański / 305
„Wiedza” jako absolutny termin graniczny / 305
Hipoteza złośliwego uczonego i mózgu w pojemniku/ 309
Inni sympatycy sceptycyzmu / 313
Rozdział 3. Dyskusja ze sceptycyzmem kartezjańskim / 317
Wiedza nie wymaga pewności (falibilizm) / 317
Wiedza nie rządzi się regułami dedukcji (Robert Nozick) / 319
Wiedza nie wymaga wiedzy o wiedzy (eksternalizm) / 321
Standardy dla wiedzy są zmienne (kontekstualizm) / 323
Uzasadnienie nie wymaga przejścia procedury uzasadniania (Michael Williams) / 330
Niespójność hipotezy mózgu w pojemniku (Hilary Putnam) / 336
Rozdział 4. Sceptycyzm znaczeniowy kripkego–wittgensteina / 341
Eksperyment myślowy z kwusem i powtórka z niespójności / 341
Praktyka językowa ratunkiem przed sceptycyzmem / 346
Sceptycyzm znaczeniowy odnoszący się do innych umysłów / 349
Sceptycyzm odnoszący się do danych samoświadomości / 352
Podsumowanie sceptycyzmu współczesnego / 356

Zakończenie. Pragmatyczna niespójność sceptycyzmu / 359
Wykaz wybranych skrótów / 367
Bibliografia / 369
Kalendarium i geografia sceptycyzmu / 393
Summary / 395
Indeks osobowy / 399
  • Marek Lechniak

    „Książka […] opisuje dzieje sceptycyzmu od jego zarania (sceptycyzm starożytny), przez chrześcijański, średniowieczny wkład do sceptycyzmu, sceptycyzm nowożytny, aż do współczesnych dociekań nad możliwością poznania prowadzonych zwłaszcza w obrębie filozofii analitycznej. […] Książka zalicza się i do epistemologii, i do historii filozofii. Autorka streszcza stanowisko sceptycyzmu w następujących słowach: „wiedza nie istnieje”. „Ta teza globalnego sceptycyzmu odegrała największą rolę w dziejach filozofii, ale jest narażona na zarzut niespójności. Jeśli wiedza nie istnieje, jak możemy to wiedzieć lub uzasadnić? Sceptycy, którzy nie chcieli zamilknąć i obstawali przy swoim sceptycznym poglądzie, musieli szukać odpowiedzi na ten zarzut. […] Śledząc dzieje sceptycyzmu można odnieść wrażenie, że niespójność jest jego nieodłączną cechą”. Najbardziej godną polecenia jest, jak się wydaje, część piąta książki, poświęcona współczesnym dyskusjom epistemologicznym dotyczącym wartości wiedzy. […] Konkluzja pracy odwołuje się do wspomnianej na początku tezy o pragmatycznej niespójności tego poglądu, czyli twierdzenia, że „każda próba stwierdzenia tezy sceptycznej prowadzi do sprzeczności pomiędzy jej treścią (nie istnieje wiedza) a aktem jej stwierdzenia, który zakłada, że coś wiem”. Książka pokazuje to na wielu przykładach, dokumentując przy tym wielki wysiłek myślicieli zmierzający do wykazania, że nic nie możemy wiedzieć.”

     
    Fragment recenzji: https://forumakademickie.pl/recenzje/sceptycyzm-wiecznie-zywy/
     
Napisz recenzję

Napisz własną recenzję

Captcha
  • Renata Ziemińska

    Profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego, kierownik Zakładu Epistemologii, członek Prezydium Komitetu Nauk Filozoficznych PAN. Jest absolwentką Wydziału Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie uzyskała również stopień doktora (1996) i doktora habilitowanego w zakresie filozofii (2003). Jest założycielką i redaktor naczelną czasopisma filozoficznego „Analiza i Egzystencja”. W 1994 roku była stypendystką fundacji na rzecz Nauki Polskiej, a na przełomie lat 1997 i 1998 odbyła półroczny staż na Uniwersytecie w Oksfordzie (post-dostoral visiting scholar w Oriel College i Sub-Faculty of Philosophy). Opublikowała książki: Epistemologia Rodericka M. Chisholma (1998) i Eksternalizm we współczesnej epistemologii (2002), przetłumaczyła na język polski podręcznik Rodericka M. Chisholma Teoria poznania (1994), opublikowała wiele artykułów (w języku polskim i angielskim) na temat wiedzy, prawdy, samoświadomości i sceptycyzmu. Jest członkiem m.in. Society for Skeptical Studiem oraz International Society for the Study of Skepticism.

Newsletter

Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem aktualnych informacji z Wydawnictwa Naukowego UMK, prosimy o zapisanie się do listy odbiorców naszego newslettera.

Dodano do koszyka:

Lorem ipsum