Zagadnienia dotyczące historii prasy, sprawy periodyków współczesnych i rodzące się nowe problemy czasopiśmiennictwa internetowego skłoniły nas do przygotowania drugiego tomu wydawnictwa zatytułowanego W kręgu prasy (przeszłość - teraźniejszość -przyszłość). W dziewięciu proponowanych artykułach znalazły się materiały prezentujące w układzie chronologicznym problemy czasopiśmiennictwa od początku XIX wieku do wydawnictw periodycznych na stronach Internetu.
Całość rozpoczyna artykuł Lucyny Cybulskiej pt. Polskie czasopisma literackie w życiu kulturalnym Polaków Wielkiego Księstwa Poznańskiego w XIX wieku, przedstawiający nie tylko dzieje prasy literackiej w Wielkopolsce, ale również prezentujący rolę tych periodyków w życiu społeczeństwa polskiego tej dzielnicy.
Funkcjonowanie czasopiśmiennictwa polskiego w zaborze pruskim opierało się na systemie prawa prasowego, wypracowanego w drugiej połowie XIX wieku. Tym sprawom poświęcony został artykuł Grażyny Gzelli pt. Pruskie prawo prasowe w drugiej połowie XIX wieku, w którym omówiono poszczególne ustawy i rozporządzenia regulujące istnienie periodyków w tym czasie w państwie pruskim, a co za tym idzie na ziemiach, które zajęte zostały przez Prusy w wyniku rozbiorów.
Monografia tygodnika, zatytułowana ,,Naród a Państwo" - pismo germanofilskiego odłamu aktywistów polskich z 1918 r., autorstwa Jacka Gzelli, prezentuje dzieje pisma oraz poglądy osób opowiadających się do końca pierwszej wojny światowej za ścisłym współdziałaniem społeczeństwa polskiego z Rzeszą niemiecką w trakcie dochodzenia do niepodległości.
Do funkcjonowania prasy w okresie II Rzeczypospolitej odnosi się opracowanie Emiliana Wiszki pt. Ukraińska prasa emigracyjna w Polsce w latach 1920-1939 (ogólna charakterystyka). Autor przedstawił w nim warunki rozwoju, zadania oraz ośrodki wydawnicze emigracyjnej prasy ukraińskiej związanej z obozem Symona Petlury.
Pozostające od pewnego czasu w kręgach zainteresowań historyków prasy czasopisma katolickie są przedmiotem publikacji Małgorzaty Strzeleckiej. Artykuł Powstanie ,,Tygodnika Powszechnego" i jego rola w powojennej prasie katolickiej (1945-1953) prezentuje znaczenie tego tytułu dla pozostałych wydawnictw katolickich zabiegających o utrwalenie chrześcijańskich wartości i światopoglądu.
Z kolei Joanna Gomoliszek w artykule zatytułowanym Pierwsze toruńskie czasopisma studenckie (1945-1955) omawia początki czasopiśmiennictwa studenckiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Periodyki, będące odzwierciedleniem ruchu studenckiego, na swych łamach poruszały problemy kulturalne, naukowe, społeczne i polityczne, zawsze takie, które mieściły się w kręgu zainteresowania młodzieży.
,,Minerwa Polska" - próba tworzenia pierwszego informatora nauki polskiej to tytuł artykułu napisanego przez Dorotę Degen. Autorka przedstawiła w nim działania członków Konwersatorium Naukoznawczego oraz komitetu redakcyjnego planowanego pisma, zmierzające do stworzenia rocznika nauki polskiej. W latach 1947-1951 podjęto szereg starań, by urzeczywistnić owe plany, które zakończyły się jednak niepowodzeniem, zaś pozostawione materiały archiwalne są dziś kapitalnym źródłem do dziejów nauki polskiej w okresie powojennym.
Katarzyna Wodniak w artykule ,,Prasa serca" - gatunek ,,z przeszłością" na polskim rynku prasowym zaprezentowała genezę i dzieje wydawnicze mało znanego na polskim gruncie przed 1989 r. gatunku prasowego, nazywanego ,,prasą serca". Periodyki z tej grupy, wraz z pozostałymi czasopismami kobiecymi, współtworzą oblicze rynku prasy dla pań we współczesnej Polsce.
Niniejsze wydawnictwo zamyka publikacja Joanny Kowalskiej i Bronisława Żurawskiego: Czasopisma chemiczne w Internecie. Jest ona swoistego rodzaju ,,inwentaryzacją" elektronicznych czasopism chemicznych dostępnych w sieci Internetu oraz prezentuje problemy związane z dotarciem do informacji w nich zawartych.
Problemy naukowe, jakie pojawiają się wśród badaczy zajmujących się czasopiśmiennictwem, bez względu na czas ukazywania się poszczególnych periodyków, są niezwykle rozległe i wzbudzają szerokie zainteresowanie, to zaś pozwala sądzić, że obecnie wydawany tom W kręgu prasy nie będzie ostatnim.
Grażyna Gzella, Jacek Gzella
