Hopper wirtualny. Obrazy w pamiętającym spojrzeniu

Książka Hopper wirtualny. Obrazy w pamiętającym spojrzeniu to wnikliwa analiza współczesnego odbioru i funkcjonowania malarstwa Edwarda Hoppera w sztuce i kulturze wizualnej zarówno na polu oglądowego doświadczenia, jak i dyskursu krytycznego. Określenie „wirtualny” odnosi się do poszerzonego pola oddziaływania dzieł, w którym kluczową rolę odgrywają praca pamięci, generowane przez percypowane obrazy wizualne skojarzenia i wyobrażeniowe projekcje widza (interpretatora). Niezbędne dla określenia specyfiki twórczości amerykańskiego artysty problemy, wiążące się z rozproszoną obecnością i odbiorem tego malarstwa w kontekście innych obrazów, dotyczą ontologicznego statusu obrazu, pamięci, medium, fotografii, filmu, tzw. nowych mediów i kultury popularnej. Przyjęta w książce perspektywa współczesnego doświadczenia widzącego i piszącego podmiotu pozwala stworzyć krytyczną alternatywę dla tradycyjnego modelu monografii artystycznej „życie i twórczość”. Z kolei splot metodologicznych inspiracji intertekstualnością, hermeneutyką obrazu czy psychoanalizą umożliwił wypracowania pojęć nowych (takich jak „percytowanie) i analityczne zastosowanie, wydawałoby się, dobrze już znanych (takich jak „wirtualność”). 

Wprowadzenie / 9
Hommage á Hopper / 9
Hopper / 15
Wirtualny / 23
Obrazy w pamiętającym spojrzeniu / 36

Część I. Tekst Hoppera

Rozdział 1. Obraz nie-do-powiedzenia / 61
Elokwentne milczenie / 61
Melancholia Hoppera / 73
Tekst autora / 81

Rozdział 2. Śladami Hoppera / 93
Hopper do około 1980 roku / 96
Renesans Hoppera / 123
Hopper-fotograf / 129
Hopper-reżyser /147

Rozdział 3. Obrazowe konstelacje / 163
Wystawy /163
Konstelacje i Mnemosyne / 179
Muzeum Wyobraźni i reprodukowalność Hoppera / 184

Rozdział 4. Widzieć Hopperem / 193
Wewnętrzne powtórzenie / 194
Hopperesque jako picturesque / 204
Zawsze już widziane / 214

Część II. Analizy – zbliżenia

Rozdział 1. Zbliżenie – malarstwo / 223
Korespondencja: Poranek w mieście i Dziewczyna czytająca list przy otwartym oknie Vermeera / 223
Mówić powoli: Pokój na Brooklynie i kopenhaskie wnętrza Hammershøia / 241
Obraz w oknie, okno w obrazie: Apartamentowce i Prasowaczki Degasa / 254
Portret Orleanu: pop-art i znaki / 264
Współczesne cytaty: Morris i Aptekar / 273

Rozdział 2. Zbliżenie – fotografia / 283
Sfotografować (miejsca) Hoppera / 287
Kon-frontacja: Wczesny niedzielny poranek i Główna ulica Evansa / 299
Światło obrazu: Biuro w Nowym Jorku, Tryptyk Groover i Obraz dla kobiet Walla / 313
Scena światła: Pokoje nad morzem / 324
W stronę filmu: śladem Hoppera w fotografiach Crewdsona i Sherman / 331

Rozdział 3. Zbliżenie – film / 351
Obraz-kadr: między metaforą a metonimią / 351
Alegoria kina: Nowojorskie kino i Grosz z nieba Rossa / 368
Obraz Psychozy: Dom przy torach i film Hitchcocka / 379
Miejsca nieistotności: Antonioni i Ozu / 394
Wieczna miłość: Kobieta w słońcu i Tatarak Wajdy / 404
Figuracje wirtualnego: Struny czasu Gustowskiej / 415

Rozdział 4.Zbliżenie – jastrzębie nocy i kultura popularna. Między rozproszeniem a pragnieniem / 429
Obraz rozproszony / 431
Czego chcą Jastrzębie nocy? / 440
Fantazja i pragnienie / 453
Obraz o krążeniu obrazów / 458

Zakończenie / 481
Bibliografia / 487
Spis ilustracji / 513
Summary / 527
Indeks osobowy / 535
Aneks. Mnemosyne Hoppera / 565

Filip Lipiński