Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie „propagandy monumentalnej”

Książka dotyczy roli, jaką wyznaczył literaturze plan „propagandy monumentalnej”. Program „propagandy monumentalnej”, naszkicowany przez Lenina wkrótce po zwycięstwie rewolucji bolszewickiej, zmierzał do upowszechnienia idei komunizmu przy wykorzystaniu wielkich kompozycji plastycznych (pomników, płaskorzeźb, malowideł ściennych). Sztuka realizmu socjalistycznego (rozwijająca się w Rosji radzieckiej od wczesnych lat trzydziestych a w Polsce od 1948 roku) pod wieloma względami przypomina koncepcję Lenina. „Inżynieria dusz” skupia się na podstawowej cesze realizmu socjalistycznego: tendencji do zacierania granic między sztuką a życiem. „Wielkie budowle komunizmu” (socjalistyczne miasta, inwestycje przemysłu ciężkiego) okazują się komunikatami, których ideologiczne przesłanie wykładać miała literatura. Książkę uzupełnia przegląd prac o sztuce stalinowskiej, jakie zostały opublikowane w Polsce oraz na Zachodzie.

Wprowadzenie / 7
Rozdział 1. Literatura bez literackości. O literaturze realizmu socjalistycznego i o jej badaniu 13
Rozdział 2. Czy architektura może zastąpić literaturę? O propagandzie monumentalnej / 39
Rozdział 3. Cmentarz i ogród. O dekompozycji symbolicznej przestrzeni warszawy / 71
Rozdział 4. Między trasą W–Z a pałacem kultury. O dwóch fazach polskiej kultury stalinowskiej / 93
Rozdział 5. harmonia ludzi i maszyn. O socrealistycznych obrazach „nowego” człowieka / 129
Rozdział 6. totalitarna czy totalna? Kultura stalinowska w świetle współczesnych opracowań / 175
Nota bibliograficzna / 213
Wykaz ważniejszych pozycji przywoływanych w książce / 215
Summary / 219
Spis ilustracji / 223
Indeks osobowy / 225

Wojciech Tomasik