Stan badań i potrzeby edycji źródłowych dla historii Pomorza i innych krajów południowej strefy bałtyckiej

W dniach 25-26 listopada 1994 r. odbyła się z inicjatywy Zarządu Towarzystwa Naukowego w Toruniu i w jego siedzibie ogólnopolska konferencja edytorska, poświęcona problemom historiografii pomorskiej i krajów południowej strefy Bałtyku. Udział w konferencji wzięli historycy, historycy państwa i prawa, historycy sztuki, archiwiści i muzealnicy ze Szczecina, Słupska, Gdańska, Olsztyna, Poznania, Warszawy i Torunia. Zaproszony przedstawiciel niemieckiej nauki historycznej z Berlina - dr Bernhart Jahnig nie mógł przybyć, został jednak odczytany przysłany przez niego referat.
Celem tej dwudniowej konferencji było dokonanie bilansu przedsięwzięć edytorskich dla obszarów pomorskich i strefy południowobałtyckiej, realizowanych od przeszło stu lat zarówno przez naukę niemiecką, jak i polską czy narodów bałtyckich. Nowoczesne zamierzenia edytorskie były już niejednokrotnie przedmiotem narad i planów, urzeczywistnionych w różnym stopniu przez kilka już generacji historyków pomorsko-bałtyckich. Przypomnieć tu wypada plany edytorskie dla Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i Prus właściwych wypracowane w roku 1880 w Elblągu przez ówczesnych badaczy niemiecko-pruskich, skupionych w towarzystwach historycznych, zwłaszcza Królewca i Gdańska. Ich rezultaty, głównie dla okresu średniowiecza, widoczne są po dzień dzisiejszy, szczególnie w pruskich kodeksach dyplomatycznych.
Historiografia polska już w okresie międzywojennym podejmowała za sprawą badaczy z kręgu poznańskiego i toruńskiego próby aktualizacji tych zamierzeń, dostosowującje do realnej sytuacji politycznej i naukowej. Najdobitniej świadczy o tym programowe wystąpienie Leona Koczego z r. 1935, którego tezy tylko częściowo dało się zrealizować.

Marian Biskup