Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła

Książka prezentuje szczegółową analizę pojęcia społeczeństwa obywatelskiego, które pod koniec XX wieku powróciło do teorii politycznej, stając się dla jednych przedmiotem krytyki, dla innych koncepcją o bogatym potencjale wyjaśniającym czy wręcz społecznym ideałem. Przeprowadzona przez autorkę analiza teoretyczna przybliża, z jednej strony, bogatą tradycję filozoficzną idei społeczeństwa obywatelskiego, z drugiej zaś spory, w jakie jest ona uwikłana współcześnie. Motyw przewodni analizy stanowi odwołanie do dwóch tradycji myśli politycznej, z których wywodzone jest to pojęcie: klasycznej tradycji republikańskiej i indywidualistycznej tradycji liberalnej, oraz teza głosząca, że współcześnie wartościowe jest takie ujęcie społeczeństwa obywatelskiego, które sięga do ideałów obydwu tradycji, do dwóch analizowanych w pracy modeli: republikańskiego i liberalnego.

Wstęp / 7
Temat / 7
Założenia konstrukcyjne / 11

Część 1. Dwie tradycje
Rozdział 1. Idea społeczeństwa obywatelskiego w klasycznej tradycji republikańskiej  /  17
Wprowadzenie / 17
Ideał wspólnoty obywatelskiej w ujęciu Arystotelesa, Cycerona, Marsyliusza z Padwy i Machiavellego / 19
Wczesnonowożytna idea społeczeństwa obywatelskiego: Bodin, Harrington, Rousseau / 38
Republikański model społeczeństwa obywatelskiego / 51
Rozdział 2. Pojęcie społeczeństwa obywatelskiego w tradycji liberalnej / 57
Wprowadzenie / 57
Społeczeństwo obywatelskie jako rezultat umowy społecznej w ujęciu Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a / 61
Adam Ferguson i szkockie oświecenie / 69
Kantowska formalna koncepcja społeczeństwa obywatelskiego / 81
Thomas Paine: państwo jako dopełnienie społeczeństwa obywatelskiego / 92
Powiązanie liberalnej idei wolności z określonym porządkiem społecznym: Alexis de Tocqueville i John Stuart Mill / 97
Liberalny model społeczeństwa obywatelskiego / 114 

Część 2. Osie sporów wokół idei społeczeństwa obywatelskiego
Rozdział 3. Społeczeństwo obywatelskie a państwo / 121
Wprowadzenie / 121
Apologeci i krytycy: Hegel, Marks, Gramsci / 129
Neutralność a dobro wspólne: spór między liberałami a komunitarianami / 160
Społeczeństwo obywatelskie przeciwko państwu: odrodzenie pojęcia w refleksji demokratycznej opozycji w Europie Środkowo-Wschodniej / 178
Mediacyjna rola sfery publicznej / 192
Rozdział 4. Społeczeństwo obywatelskie a liberalna demokracja / 209
Wprowadzenie / 209
Społeczeństwo obywatelskie czy demokracja? / 218
„Silna demokracja” / 238
Społeczeństwo obywatelskie a społeczeństwo otwarte / 246
Rozdział 5. społeczeństwo obywatelskie a gospodarka: współczesny spór o pojęcie społeczeństwa obywatelskiego / 255
Wprowadzenie / 255
Oponenci i krytycy versus zwolennicy pojęcia społeczeństwa obywatelskiego / 257
Jakie społeczeństwo obywatelskie? / 272
Rozdział 6. Normatywna koncepcja społeczeństwa obywatelskiego / 307

Zakończenie / 325
Bibliografia / 331
Summary / 349
Indeks osobowy / 351

Dorota Pietrzyk-Reeves