Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945-1947

Wstęp

Problematyka polityki ZSRR wobec Polski w końcowej fazie II wojny światowej i po jej zakończeniu jest jednym z najważniejszych zagadnień historii politycznej naszego kraju w XX wieku. Kierunek tej polityki i jej bezpośrednie następstwa odcisnęły się na kilkudziesięcioletnim okresie funkcjonowania państwa. Zasadnicze w tym względzie rozstrzygnięcia i wydarzenia przypadły na lata 1944-1945, czyli czas ofensywy aliantów oraz pierwsze miesiące po zakończeniu okupacji niemieckiej, gdy ZSRR tworzył system niesuwerennej władzy w Polsce. Obok generalnego problemu w relacjach polsko-radzieckich, jakim była kwestia suwerenności, uwzględnić należy wiele szczegółowych działań ZSRR w różnych dziedzinach życia, wywołujących poważne konsekwencje dla ludności i gospodarki państwa polskiego. Dobrze można te działania zilustrować z bliższej perspektywy, jaką daje analiza sytuacji w jednym z regionów Polski.
Celem pracy jest przedstawienie działalności radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945-1947. Oczywiście w takim regionalnym ujęciu kwestie ogólnopaństwowe, związane np. z organizacją systemu władzy, będą miały mniejsze znaczenie. Na pierwszy plan wysuną się przedsięwzięcia władz radzieckich podejmowane w tej właśnie dzielnicy i uwzględniające jej specyfikę, mające wymiar ściśle polityczny (np. represje wobec konspiracji niepodległościowej), jak i gospodarczy (np. decyzje związane z eksploatacją zasobów ekonomicznych Pomorza przez ZSRR). Wśród praktycznych działań władz radzieckich były też posunięcia o charakterze polityczno-gospodarczym, przede wszystkim masowe deportacje ludności cywilnej(...)

Regulacja zasad działalności władz radzieckich na ziemiach polskich w latach 1944-1947 (Uprawnienia wojskowych i policyjnych władz radzieckich na terenach Rzeczypospolitej w latach 1944-1945 w świetle porozumień z PKWN i Rządem Tymczasowym *Pojęcie radzieckiej ,,zdobyczy wojennej" i polskich praw do majątku na obszarach II RP i ziemiach nowych w latach 1944-1946)

Organizacja deportacji mieszkańców Pomorza Nadwiślańskiego do obozów pracy w ZSRR na tle działalności Głównego Zarządu NKWD ZSRR ds. Jeńców Wojennych i Internowanych w Europie Środkowowschodniej w latach 1944-1945 (Działalność Głównego Zarządu ds. Jeńców Wojennych i Internowanych NKWD ZSRR na tyłach frontów Armii Czerwonej w Europie Środkowowschodniej w latach 1944-1945 *Działalność Głównego Zarządu ds. Jeńców Wojennych i Internowanych NKWD ZSRR w Polsce w latach 1944-1945 *Deportacje mieszkańców Pomorza Nadwiślańskiego w 1945 roku)

Charakterystyka deportowanych mieszkańców Pomorza Nadwiślańskiego i przyczyny aresztowań (Aresztowania i deportacje polskiej ludności cywilnej z obszaru byłego województwa pomorskiego w 1945 roku *Deportacje ludności niemieckiej z Pomorza Nadwiślańskiego w 1945 roku *Deportacje ludności polskiej z byłych ziem niemieckich Pomorza Nadwiślańskiego oraz Rosjan i Ukraińców z byłego województwa pomorskiego *Więzienia operacyjne Pełnomocnika NKWD przy 2 Froncie Białoruskim)

Represje władz radzieckich wobec uczestników konspiracji niepodległościowej na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945-1947 (Deportacje żołnierzy Armii Krajowej i członków innych organizacji konspiracyjnych do obozów NKWD w ZSRR *Wkład radzieckich władz policyjnych w zwalczanie pomorskiej konspiracji niepodległościowej i inne działania represyjne na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945-1947)

Mieszkańcy Pomorza Nadwiślańskiego w obozach pracy Głównego Zarządu ds. Jeńców Wojennych i Internowanych NKWD ZSRR w latach 1945-1947 (Transport do obozów pracy w ZSRR (luty - maj 1945 r.) *Rozmieszczenie deportowanych w obiektach NKWD na terenie ZSRR w latach 1945-1947 *Warunki pobytu i pracy w obozach GZdsJWiI *Powroty deportowanych (lipiec 1945 - 1947 rok) *Następstwa pomorskich deportacji)

Polityka władz radzieckich wobec przemysłu i gospodarki komunalnej na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945-1947 (Działalność oddziałów Zdobyczy Wojennej na Pomorzu Nadwiślańskim (styczeń - maj 1945 r.) *Sytuacja przemysłu i gospodarki komunalnej Pomorza Nadwiślańskiego w latach 1945-1947 na przykładzie Torunia, Bydgoszczy i Elbląga *Oficjalne kontakty polsko-radzieckie na Pomorzu w latach 1945-1947)

Działalność władz radzieckich wobec rolnictwa Pomorza Nadwiślańskiego w latach 1945-1947 (Majątki rolne w woj. pomorskim w administracji Armii Czerwonej (Armii Radzieckiej) *Majątki rolne w woj. gdańskim w administracji Armii Czerwonej (Armii Radzieckiej))

Mirosław Golon