Przedsiębiorca w polskim prawie cywilnym (materialnym i procesowym) "de lege lata i de lege ferenda"

Monografia poświęcona jest instytucji prawnej  doniosłej praktycznie, kontrowersyjnej w nauce i praktyce prawa oraz stanowiącej przedmiot zainteresowania w pracach nad nowym kodeksem cywilnym. Potrzeba przedstawienia spójnej koncepcji „przedsiębiorcy” nie budzi wątpliwości. Praca J. Naworskiego jest ważnym głosem w dyskusji na ten temat, ponieważ jest napisana przez znawcę przedmiotu, który przepisy dotyczące przedsiębiorcy nie tylko analizuje w swoich publikacjach, lecz także stosuje w praktyce. Praca tama charakter komplementarny i stanowi istotny wkład w badania w zakresie prawa prywatnego.

Wykaz skrótów / 9
Wprowadzenie / 13

Rozdział I. Różnorodność ujęć przedsiębiorcy w prawie cywilnym
(materialnym i procesowym) / 17

Rozdział II. Przedsiębiorca w prawie formalnym. Analiza wybranych regulacji / 24
1. Art. 5 ust. 1 p.u.n. / 24
2. Art. 479 2 § 1 k.p.c. / 25
3. Art. 492 ust. 1 p.u.n. / 27
4. Art. 87 § 2 k.p.c. / 30

Rozdział III. Definicja przedsiębiorcy w prawie materialnym. Zakres podmiotowy / 36

1. Uwagi ogólne / 36
2. Osoba prawna w projekcie nowego k.c. / 37
2.1. Ocena proponowanego rozwiązania / 38
2.2. Nienazwana osoba prawna w projekcie nowego k.c. / 40
3. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną / 44
4. Przedsiębiorca będący osobą prawną / 51
5. Przedsiębiorca będący osobą ustawową / 54
5.1. Podmiotowość prawna osoby ustawowej / 54
5.2. Przesłanki uznania jednostki organizacyjnej za osobę ustawową / 57
5.3. Przykłady osób ustawowych / 59
6. Status prawny spółki cywilnej / 64
7. Osoba ustawowa a przymiot przedsiębiorcy / 66
8. Jednostka organizacyjna niebędąca podmiotem prawa a status przedsiębiorcy / 66
9. Podmiotowe ujęcie przedsiębiorcy w wybranych ustawach / 69
9.1. Art. 2 u.z.n.k. / 69
9.2. Inne ustawy / 74

Rozdział IV. „Prowadzenie przedsiębiorstwa". Analiza pojęcia / 79
1. Uwagi ogólne / 79
2. Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym. Wybrane zagadnienia / 81
2.1. Wprowadzenie / 81
2.2. Pojęcie przedsiębiorstwa w art. 33 i art. 116 k.s.h. / 82
2.3. Wykładnia art. 789 k.p.c. / 87
2.4. Zorganizowana część przedsiębiorstwa / 93
3. Funkcjonalne znaczenie przedsiębiorstwa / 103
3.1. Ujęcie przedsiębiorstwa w kodeksie handlowym
w kontekście obecnych regulacji / 103
3.2. Cel handlowej spółki osobowej / 109
3.3. Pojęcie „prowadzenie przedsiębiorstwa" w k.s.h. / 111
3.3.1. Stanowisko piśmiennictwa na gruncie k.s.h. / 111
3.3.2. Prowadzenie przedsiębiorstwa przez spółkę partnerską / 113
3.4. „Prowadzenie przedsiębiorstwa" w innych ustawach - przykłady regulacji / 116
4. Judykatura Sądu Najwyższego / 117
5. Ocena orzecznictwa / 120
6. Stanowisko doktryny na gruncie k.c. / 123
7. Funkcjonalne rozumienie przedsiębiorstwa / 127
8. Formuła „prowadzenie przedsiębiorstwa" poza k.c. i k.s.h. / 133
9. Znaczenie nowelizacji art. 551 k.c. / 136
10. Krytyka przedmiotowego rozumienia przedsiębiorstwa / 137
11. Podsumowanie / 139

Rozdział V. Pojęcie działalności gospodarczej / 143
1. Działalność zarobkowa / 143
1.1. Działalność według założeń rachunku ekonomicznego / 146
1.2. Ocena judykatury Sądu Najwyższego / 149
1.3. Status prawny s.p.z.o.z. / 150
2. Cel handlowej spółki osobowej w likwidacji / 153
3. Działalność zorganizowana i ciągła / 156
3.1. Wprowadzenie / 156
3.2. Zorganizowanie działalności gospodarczej / 159
3.3. Ciągłość wykonywania działalności gospodarczej / 161
4. Przerwa w wykonywaniu działalności gospodarczej / 165
4.1. Przerwa faktyczna / 165
4.2. Przerwa w znaczeniu prawnym / 166
4.3. Zawieszenie działalności przez przedsiębiorcę jednoosobowego / 168
4.4. Zawieszenie działalności przez przedsiębiorcę rejestrowego / 171
4.5. Przerwa w wykonywaniu działalności gospodarczej a status przedsiębiorcy / 173
4.6. Przedsięwzięcia jednorazowe / 176
5. Działalność uboczna / 178
6. Zorganizowanie i ciągłość działalności gospodarczej - podsumowanie / 180
7. Prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu / 184

Rozdział VI. Działalność zawodowa / 191
1. Wprowadzenie / 191
2. Zawodowy charakter działalności w art. 355 § 2 k.c. / 194
3. Działalność zawodowa a wolny zawód / 196
4. Osoba wykonująca wolny zawód jako przedsiębiorca w ujęciu historycznym / 198
5. Wolny zawód w obowiązującym stanie prawnym / 202
6. Osoba prowadząca działalność zawodową / 209
7. Cechy działalności zawodowej / 213
8. Pojęcie działalności zawodowej w definicji konsumenta / 216
9. Działalność zawodowa w wybranych regulacjach prawnych / 220
10. Działalność zawodowa a sprawa gospodarcza sensu stricto / 225
11. Podsumowanie / 229

Rozdział VII. „Upadłość konsumencka" a status przedsiębiorcy / 233

1. Zagadnienia wstępne / 233
2. Problem „szczególnej" zdolności upadłościowej rolnika / 236
3. Pozostałe zagadnienia związane z „upadłością konsumencką" / 240

Rozdział VIII. Rolnik jako przedsiębiorca / 245
1. Pojęcia związane z działalnością gospodarczą w dziedzinie rolnictwa / 245
2. „Gospodarstwo rolne" w art. 6 pkt 5 p.u.n. i art. 554 k.c. / 252
3. Osoba prowadząca gospodarstwo rolne w przepisach o działalności gospodarczej / 255
4. Rolnik indywidualny w prawie cywilnym materialnym i procesowym / 258
5. Podsumowanie / 265

Rozdział IX. Przedsiębiorca kwalifikowany i inni przedsiębiorcy / 268
1. Przedsiębiorca kwalifikowany / 268
2. Przedsiębiorca typowy i nietypowy / 274
3. Znaczenie art. 36 uKRS / 283
4. Postulat rezygnacji z dookreślania przedsiębiorcy / 289
4.1. Wprowadzenie / 289
4.2. Zakres (ramy, związek) czynności przedsiębiorcy z działalnością gospodarczą / 293
4.3. Wnioski de lege ferenda / 298
5. Analiza wybranych regulacji k.c. w kontekście postulatu de lege ferenda / 304
5.1. Art. 358 1 § 4 k.c. / 304
5.2. Art. 554 i 118 k.c. / 305
5.3. Art. 355 § 2 k.c. / 307
5.4. Art. 1 ust. 1 u.s.k. / 308
5.5. Art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia / 315

Rozdział X. Status przedsiębiorcy a wpis do rejestru lub ewidencji / 317
1. Uwagi ogólne / 317
2. Wpis do rejestru i ewidencji a przymiot przedsiębiorcy / 320
3. Moment podjęcia działalności gospodarczej / 328
4. Podjęcie działalności gospodarczej przez spółkę kapitałową w organizacji / 329

Rozdział XI. Przedsiębiorca w projekcie nowego kodeksu cywilnego / 334

1. Uwagi ogólne / 334
2. Rodzaje przedsiębiorców i definicja działalności gospodarczej / 336
2.1. Przedsiębiorca zwykły (art. 57 § 1 projektu) / 336
2.2. Definicja działalności gospodarczej (art. 57 § 2 projektu) / 339
2.3. Przedsiębiorca szczególny (art. 58 projektu) / 340
2.4. Przedsiębiorca drobny (art. 59 projektu) / 344
2.5. Przedsiębiorca rejestrowy (art. 63 projektu) / 345
2.6. Przedsiębiorca ex lege i spółka handlowa w organizacji (art. 60 § 1 i 2 projektu) / 347
2.7. Przedsiębiorca pozorny (art. 61 projektu) / 351
2.8. Przedsiębiorca wbrew prawu (art. 64 projektu) / 353
2.9. Przedsiębiorca rolny (art. 65 projektu) / 356
3. Siedziba przedsiębiorcy (art. 62 projektu) / 361
4. Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (art. 76 projektu) / 365

Zakończenie / 371
Bibliografia / 391

Jerzy P. Naworski