Strukturalne wzmacnianie materiałów porowatych z uwzględnieniem obrazów

W pracy omówiono zjawiska powierzchniowe występujące na granicy faz ciało stałe/ciecz/powietrze oraz przedstawiono metody strukturalnego nasycania obiektów zabytkowych, uwzględniając wpływ porowatości materiałów, właściwości rozpuszczalników i roztworów oraz problemy związane z migracją substancji wzmacniających do powierzchni materiałów porowatych. W ramach ostatniego zagadnienia omówiono wpływ lotności rozpuszczalników, temperatury i warunków suszenia obiektów, jakości rozpuszczalników i rozcieńczalników, rozdziału fazowego roztworów oraz ciężaru cząsteczkowego polimerów i lepkości roztworów.

Ponadto opisano nowe możliwości strukturalnego wzmacniania obrazów ze szczególnym uwzględnieniem metody próżniowej i zastosowania aerozoli roztworów spoiw, jak też przyczyny ciemnienia warstwy malarskiej jako skutek jej wzmacniania.

Stosowanie omówionych w pracy odpowiednich roztworów i metod nasycania pozwoli konserwatorom na ograniczenie migracji substancji wzmacniających, a tym samym na głębokie lub całkowite (strukturalne) wzmacnianie materiałów porowatych i na ich odpowiednie, z punktu widzenia konserwatorskiego, utrwalenie i wzmocnienie.

Zarys treści  / 7

Wprowadzenie  / 9

1. Zjawiska powierzchniowe występujące na granicy faz  / 11

2. Strukturalne nasycanie materiałów porowatych  / 17
2.1. Metody strukturalnego nasycania obiektów zabytkowych  / 17
2.2. Wpływ porowatości materiałów na możliwość ich nasycania roztworami wzmacniającymi  / 20
2.3. Wpływ właściwości rozpuszczalników i roztworów na strukturalne nasycanie materiałów porowatych  / 24
2.4. Migracja substancji wzmacniających do powierzchni materiałów porowatych  / 29
2.4.1. Eksperyment potwierdzający możliwość strukturalnego wzmocnienia wapienia pińczowskiego polimerami  / 35
2.4.2. Wpływ lotności rozpuszczalników i temperatury suszenia nasyconych kamieni na proces migracji polimerów  / 36
2.4.3. Wpływ warunków suszenia kamieni nasyconych roztworami na migrację polimerów  / 39
2.4.4. Wpływ rozpuszczalników i rozcieńczalników na migrację polimerów w kamieniach  / 41
2.4.5. Wpływ rozdziału fazowego roztworów w kamieniach na ich wzmocnienie strukturalne  / 44
2.4.6. Wpływ ciężarów cząsteczkowych polimerów oraz lepkości roztworów na ich migrację  / 57
2.4.7. Omówienie wyników badań  / 62
2.5. Nowe możliwości strukturalnego wzmacniania obrazów  / 69
2.5.1. Wzmacnianie pudrującej się warstwy malarskiej  / 74
2.5.2. Metody strukturalnego wzmacniania obrazów  / 80
2.5.2.1. Nasycanie roztworami i suszenie pod zmniejszonym ciśnieniem  / 81
2.5.2.2. Nasycanie aerozolami i suszenie pod zmniejszonym ciśnieniem  / 81
2.6. Zagadnienie ciemnienia warstwy malarskiej jako skutek jej wzmocnienia strukturalnego  / 82

3. Badania nad strukturalnym wzmacnianiem obrazów  / 89

Bibliografia  / 93
Wykaz fotografii, rysunków i tabel  / 97
Summary. Structural strengthening of porous materials, including easel paintings  / 103

Wiesław Domasłowski