kapłan diecezji toruńskiej, absolwent Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (dzisiaj UKSW), Papieskiego Instytutu Biblijnego w Rzymie (licencjat nauk biblijnych), Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie (doktorat nauk teologicznych), doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie biblistyki (2007), dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (od 2012 r.), kierownik Katedry Biblistyki WT UMK, kierownik Zakładu Egzegezy i Teologii Nowego Testamentu, twórca i redaktor naczelny rocznika „Biblica et Patristica Thoruniensia”, autor trzech monografii i kilkudziesięciu artykułów naukowych. W polu jego zainteresowań badawczych znajdują się Ewangelie synoptyczne oraz pisma Janowe.
Jezus a Bóg Izraela w Apokalipsie św. Jana
Apokalipsa św. Jana rozpoczyna się słowami: „Objawienie Jezusa Chrystusa, które dał mu Bóg, aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem […]” (1,1). Jezus jest na pewno objawicielem czegoś, co jest zakryte, a co dotyczy tego, co „musi stać się niebawem”. Objawienie jednak dotyczy także Jezusa Chrystusa. Pytanie, kim jest Jezus Chrystus, leży u podstaw każdej refleksji chrystologicznej. W książce tej została dokonana analiza tekstów chrystologicznych Apokalipsy w ich narracyjnym kontekście. W tle tych analiz znajduje się pytanie o relację Jezusa Chrystusa do Boga Izraela. Odpowiedź na to pytanie wydaje się fundamentalna dla zrozumienia całego przesłania księgi. Monografia ta w pewien sposób będzie pomocna zarówno dla biblistów w zgłębianiu interpretacji ostatniej kanonicznie księgi Biblii, dla teologów, którzy zajmują się chrystologią, w uzupełnieniu ich wiedzy na temat danych chrystologicznych Nowego Testamentu, jak i dla zwyczajnych czytelników, którzy w Słowie Bożym dostrzegają istotny element ich wędrówki duchowej.
Wstęp / 11
Rozdział I
Jezus a Bóg Izraela w Ap 1,1–8 / 27
1. Jezus a Bóg w Ap 1,1–3 / 28
1.1. „Apokalipsa Jezusa Chrystusa” a Bóg / 28
1.2. „Słowo Boga” i „świadectwo Jezusa Chrystusa” / 40
2. Jezus a Bóg w dialogu liturgicznym początkowym (Ap 1,4–8) / 46
2.1. Obraz Boga w Ap 1,4–8 / 48
2.1.1. „Ten, który jest i który był, i który przychodzi” (Ap 1,4b) / 48
2.1.2. „Ja jestem Alfa i Omega – mówi Pan Bóg, Początek i Koniec, Wszechmogący” (Ap 1,8) / 56
2.2. Obraz Jezusa w Ap 1,4–8 / 61
2.2.1. Jezus w pozdrowieniu wstępnym (Ap 1,5a) / 61
2.2.1.1. Jezus Chrystus / 61
2.2.1.2. „Świadek, Ten wierny” / 63
2.2.1.3. „Pierworodny spośród umarłych” / 72
2.2.1.4. „Władca królów ziemi” / 83
2.2.2. Jezus w odpowiedzi wspólnoty (Ap 1,5b–6) / 85
2.2.2.1. „Temu miłującemu nas” / 86
2.2.2.2. „Który nas uwolnił od grzechów naszych we krwi swojej” / 88
2.2.2.3. „Uczynił nas królestwem kapłanami dla Boga i Ojca swojego” / 94
2.2.2.4. „Jemu chwała i moc na wieki wieków” / 105
2.2.3. Jezus w Ap 1,7 / 111
2.2.3.1. „Oto nadchodzi z obłokami” / 112
2.2.3.2. „I ujrzy Go każde oko i wszyscy, którzy Go przebili” / 121
2.2.3.3. „I płakać nad Nim będą wszystkie pokolenia ziemi. Tak. Amen” / 123
3. Refleksja końcowa nad chrystologią Ap 1,1–8 / 126
Rozdział II
Jezus a Bóg Izraela w Ap 1,9–3,22 / 135
1. Jezus a Bóg w wizji wstępnej (Ap 1,9–20) / 136
1.1. Audycja (1,9–11) / 139
1.2. Wizja właściwa (1,12–20) / 144
1.2.1. „Siedem złotych świeczników” (1,12b) / 145
1.2.2. „Podobny do Syna Człowieczego” (1,13a–16) / 147
1.2.2.1. „Pośród świeczników kogoś podobnego do Syna Człowieczego” (1,13a) / 147
1.2.2.2. Wygląd „podobnego do Syna Człowieczego” (1,13b–16) / 151
a) Szata „podobnego do Syna Człowieczego” / 153
b) Głowa, włosy i oczy „podobnego do Syna Człowieczego” / 158
c) Nogi „podobnego do Syna Człowieczego” / 163
d) Głos „podobnego do Syna Człowieczego” / 165
e) „Mający w prawej ręce siedem gwiazd” / 168
f) „Z Jego ust wychodzi miecz obosieczny ostry” / 169
g) „A Jego oblicze jak słońce, które jaśnieje w mocy swej” / 171
1.2.3. Interpretacja wizji (1,17–20) / 173
1.2.3.1. Reakcja wizjonera z Patmos (1,17a) / 173
1.2.3.2. Odpowiedź Zmartwychwstałego (1,17b–20) / 177
a) Gest Zmartwychwstałego / 177
b) Słowa Zmartwychwstałego / 178
– „Nie bój się” / 179
– „Ja jestem Pierwszy i Ostatni, i Żyjący” / 181
– „Byłem umarły, a oto jestem żyjący na wieki wieków” / 189
– „Mam klucze śmierci i otchłani” / 194
– Polecenie spisania / 197
– Wyjaśnienie tajemnicy / 201
2. Jezus a Bóg w Ap 2,1–3,22 / 205
2.1. Jezus a Bóg w autoprezentacjach / 206
2.1.1. „Tak mówi” / 206
2.1.2. Autoprezentacja do Kościoła w Efezie, Smyrnie i Pergamonie / 211
2.1.3. Autoprezentacja do Kościoła w Tiatyrze / 214
2.1.4. Autoprezentacja do Kościoła w Sardes / 216
2.1.5. Autoprezentacja do Kościoła w Filadelfii / 217
2.1.6. Autoprezentacja do Kościoła w Laodycei / 221
2.2. Jezus a Bóg Izraela w osądach Jezusa nad Kościołami / 227
2.2.1. Jezusowe „znam” / 228
2.2.2. Pierwsza miłość / 230
2.2.3. Padnięcie Żydów przed chrześcijanami / 235
2.3. Jezus a Bóg Izraela w wezwaniach szczegółowych / 237
2.3.1. Wezwanie do nawrócenia / 237
2.3.2. Wezwanie do Kościoła w Laodycei / 239
2.3.2.1. „Kup u Mnie złota w ogniu oczyszczonego” / 240
2.3.2.2. „Ja wszystkich, których kocham, karcę i ćwiczę” / 242
2.3.2.3. „Oto stoję u drzwi i kołaczę” / 243
2.4. Jezus a Bóg Izraela w obietnicach dla zwycięzców / 247
2.4.1. „Dam jeść z drzewa życia, które jest w raju Boga” / 247
2.4.2. Dar „manny ukrytej” / 251
2.4.3. Dar władzy nad narodami / 253
2.4.4. Dar białej szaty i imienia w księdze życia / 258
2.4.5. Dar wspólnego zasiadania na tronie / 259
3. Refleksja końcowa nad chrystologią Ap 1,9–3,22 / 260
Rozdział III
Jezus a Bóg Izraela w Ap 4,1–22,21 / 269
1. Jezus a Bóg Izraela w Ap 4–5 / 270
1.1. Obraz Boga w Ap 4 / 271
1.1.1. „Zasiadający na tronie” (4,2–3) / 271
1.1.2. Otoczenie tronu (4,4–8a) / 276
1.1.3. Liturgia niebiańska (4,8b–11) /288
1.2. Jezus a Bóg w Ap 5 / 295
1.2.1. Bóg na tronie ze zwojem (5,1–4) / 296
1.2.2. Obraz Jezusa w 5,5–7 / 298
1.2.2.1. „Lew z pokolenia Judy” / 298
1.2.2.2. „Baranek stojący, jakby zabity” / 302
a) Baranek pośrodku tronu / 303
b) Baranek „stojący, jakby zabity” / 305
c) Wygląd Baranka / 309
d) Czynność Baranka / 313
1.2.3. Liturgia niebiańska (5,8–14) / 315
1.2.3.1. Liturgia czterech istot żyjących i dwudziestu czterech Starszych (5,8b–10) / 316
1.2.3.2. Liturgia zastępów anielskich (5,11–12) / 319
1.2.3.3. Liturgia całego stworzenia (5,13–14) / 322
2. Jezus i Bóg w sekcji pieczęci (Ap 6,1–8,1) / 325
2.1. Jezus i Bóg w Ap 6,1–8 / 326
2.2. Jezus i Bóg w Ap 6,9–8,1 / 331
2.2.1. Otwarcie piątej pieczęci (Ap 6,9–11) / 331
2.2.2. Otwarcie szóstej pieczęci (Ap 6,12–7,17) / 336
2.2.3. Wizja Ap 7,1–17 / 339
2.2.3.1. Wielki tłum przed tronem i Barankiem / 340
2.2.3.2. Tożsamość wielkiego tłumu / 342
2.2.3.3. Działanie Boga i Baranka / 347
3. Jezus a Bóg w sekcji trąb (8,1–11,14) / 354
4. Jezus a Bóg w sekcji znaków (11,15–16,16) / 363
4.1. Władza Boga i Jego Pomazańca (Ap 11,15) / 363
4.2. Liturgia dwudziestu czterech Starszych (11,16–18) / 368
4.3. Arka Przymierza Boga (11,19) / 373
4.4. Mężczyzna porwany do Boga (12,5.10) / 375
4.4.1. Narodziny mężczyzny (12,5a) / 377
4.4.2. Porwanie mężczyzny do Boga / 381
4.5. Baranek na Syjonie (14,1–5) / 385
4.5.1. Wizja (14,1) / 387
4.5.2. Audycja (14,2–3) / 391
4.5.3. Charakterystyka zbawionych (14,4–5) / 393
4.6. Przykazania Boga i wiara Jezusa (14,12) / 397
4.7. Jezus jako Pan żniwa (Ap 14,14) / 402
5. Jezus i Bóg Izraela w sekcji końcowej Apokalipsy (16,17–22,5) / 408
5.1. Jezus a Bóg w Ap 19,1–8 / 409
5.2. Jezus a Bóg w Ap 19,11–21 / 413
5.2.1. Eschatologiczny wojownik (19,11–16) / 413
5.2.1.1. Przybycie jeźdźca na białym koniu / 413
5.2.1.2. Wygląd jeźdźca na białym koniu / 416
5.2.1.3. Działanie jeźdźca na białym koniu / 422
5.2.1.4. „Król królów i Pan panów” / 423
5.3. Jezus a Bóg w Nowej Jerozolimie (Ap 21–22,5) / 426
6. Jezus a Bóg w epilogu (Ap 22,6–22) / 430
7. Refleksja końcowa nad chrystologią Ap 4,1–22,21 / 433
Zakończenie / 437
Wykaz skrótów / 447
Bibliografia / 451
Jesus and the God of Israel in the Apocalypse of John. Summary / 471
Dariusz Kotecki
- Biblica et Patristica Thoruniensia 5 (2012): Apokalipsa św. Jana
- Biblica et Patristica Thoruniensia 6 (2013): Księga Hioba
- Biblica et Patristica Thoruniensia 2 (2009): Księga Jonasza
- Biblica et Patristica Thoruniensia 1 (2008): Dzieje Apostolskie. Egzegeza, interpretacja, teologia
- Biblica et Patristica Thoruniensia 3 (2010): List do Rzymian
- Biblica et Patristica Thoruniensia 7 (1/2014)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 7 (2/2014)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 7 (3/2014)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 7 (4/2014)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 4 (2011): Księga Rodzaju
- Biblica et Patristica Thoruniensia 8 (1/2015)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 8 (2/2015): Przemoc wobec kobiet?
- Biblica et Patristica Thoruniensia 8 (3/2015): Biblical Thomism I
- Biblica et Patristica Thoruniensia 8 (4/2015): Księga Jozuego
- Con Gesu nella barca (Mc 4,35-41; 6,45-52; 8,13-21). Contributo allo studio del discepolato nel Vangelo di Marco
- Biblica et Patristica Thoruniensia 9 (1/2016)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 9 (2/2016): Gościnność. Dla kogo?
- Biblica et Patristica Thoruniensia 9 (4/2016): Ewangelia według św. Jana
- Biblica et Patristica Thoruniensia 9 (3/2016): Biblical Thomism II
- Biblica et Patristica Thoruniensia 10 (1/2017)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 10 (2/2017): Moralność Objawiona
- Biblica et Patristica Thoruniensia 10 (3/2017): Biblical Thomism III
- Biblica et Patristica Thoruniensia 10 (4/2017): Księga Psalmów
- Biblica et Patristica Thoruniensia 11 (1/2018)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 11 (2/2018): Analiza narracyjna / Narratology
- Biblica et Patristica Thoruniensia 11 (3/2018): Biblical Thomism IV
- Biblica et Patristica Thoruniensia 11 (4/2018): List do Efezjan
- Biblica et Patristica Thoruniensia 12 (1/2019)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 12 (2/2019): Seksualność
- Biblica et Patristica Thoruniensia 12 (3/2019): Biblical Thomism V
- Biblica et Patristica Thoruniensia 12 (4/2019): Księga Izajasza
- Biblica et Patristica Thoruniensia 13 (1/2020)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 13 (2/2020): Biblical Thomism VI
- Biblica et Patristica Thoruniensia 13 (3/2020)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 13 (4/2020): Ewangelia według św. Łukasza
- Biblica et Patristica Thoruniensia 14 (1/2021)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 14 (2/2021)
- Teologia i Człowiek. Kwartalnik Wydziału Teologicznego UMK, 50 (2/2020): Numer jubileuszowy dedykowany ks. prof. dr. hab. Krzysztofowi Koneckiemu z okazji 70. rocznicy urodzin
- Biblica et Patristica Thoruniensia 14 (3/2021): Biblical Thomism VII
- Biblica et Patristica Thoruniensia 14 (4/2021): Księga Koheleta / The Book of Kohelet
- Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (1/2022)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (2/2022): Biblical Thomism VIII
- Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (3/2022)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (4/2022)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 16 (1/2023)
- Biblica et Patristica Thoruniensia 16 (2/2023): Biblical Thomism IX
- Biblica et Patristica Thoruniensia 16 (3/2023): Natchnienie biblijne. Biblical Inspiration