Tożsamość kulturowa Kresów w humanistycznym nurcie polskiej myśli etnologicznej do roku 1939. Studium z zakresu antropologii

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku znikły istniejące po drugiej wojnie świa­towej przeszkody polityczne w badaniach procesów etnicznych na terenie krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Jedno­cześnie nowa sytuacja pozwoliła na uzewnętrznienie tychże procesów. Ujawniona wówczas żywotność i dynamiczność zróżnicowania etniczno-narodowego, odradzająca się tożsa­mość kulturowa wielu narodów, grup etnicznych i regional­nych, związane z tym konflikty zaskoczyły etnologów i socjo­logów. Zastały ich niemal całkowicie nieprzygotowanych do analizy i oceny nowej, nieprzewidzianej sytuacji. 

Odpowiadając na wynikające stąd zapotrzebowanie ba­dawcze, polscy przedstawiciele nauk o kulturze, zwłaszcza etnologii i socjologii, szybko nadrobili zaległości w wymia­nie myśli z nauką światową. Trudniejsze okazało się natomiast przywrócenie do obiegu naukowego dorobku polskich przedwojennych badań problematyki etnicznej i narodowo­ściowej. Badania te, skazane po 1945 roku na zapomnienie, znane są dziś w Polsce znacznie słabiej niż osiągnięcia antro­pologii zachodniej.

Wstęp (Sześć powodów, dla których warto sięgnąć doprzeszłości * O czym jest ta książka?);
Myśl teoretyczna wobec problemów tożsamościowych Kresów (Filozoficzno-socjologiczne podstawy w pracach Floriana Znanieckiego * Współczynnik humanistyczny * Problem"obcości" i "swojskości" * Organizacja grupy społecznej a relacje międzykulturowe * Konstrukcje teoretyczne w konfrontacji z badaniami etnologiczno-socjologicznymi Józefa Obrębskiego * Nauka na zamówienie rządu - Stanisław Orsini-Rosenberg * Myśl etnologiczna w analizach statystyczno-demograficznych Alfonsa Krysińskiego * Etnologiczne założenia działalności politycznej Leona Wasilewskiego);
Tożsamość kulturowa Kresów w ocenie przedstawicieli nurtu humanistycznego (Pogranicze polsko-niemieckie * Pogranicze południowe * Śląsk Cieszyński * Spisz i Orawa * Kresy Wschodnie * Kulturowy i geograficzny zakres pojęcia Kresy Wschodnie * Zróżnicowanie etniczno-narodowe Kresów Wschodnich - liczby * Zróżnicowanie etniczno-narodowe Kresów Wschodnich- geografia * Wnioski polityczne);
Słowo końcowe;
Aneks - notybiograficzne (Florian Znaniecki * Józef Obrębski * Stanisław TadeuszOrsini-Rosenberg * Alfons Krysiński * Leon Wasilewski); Bibliografia

Wojciech Olszewski