PRZEDMOWA
Przyjąwszy zaproszenie Kolegów, opracowujących ten ważny tom, do przygotowania kilku słów wstępnych - muszę zacząć od wyznania poniekąd osobistego, spłacając jednocześnie dług wdzięczności wobec postaci, ktorej duch będzie zapewne unosił się w auli uniwersyteckiej UMK wśród Kolegów filozofów w dniach 5-9 września 1995 roku.
Wpisując oto pracę o historii dotychczasowych pięciu zjazdów w serię działań przygotowawczych do VI Polskiego Zjazdu Filozoficznego, CZUję się wręcz zobligowany do traktowania jej, jak i całej tej serii, jako wypełnienia niepisanego testamentu Tadeusza CZEŻOWSKIEGO, którego lekko przygarbiona postać staje mi przed oczyma, gdy wracam myślą do początków idei zjazdów filozozoficznych. Inicjatywa znakomitego Wilnianina - ktory okres powojenny swego życia i tworczości spędził w murach uczelni toruńskiej - legła u podstaw działań zwieńczonych organizacją Pierwszego Polskiego Zjazdu Filozoficznego we Lwowie w 1923 roku; niezależnie od tego, że sama idea zjazdów powstała znacznie wcześniej. Autorzy tomu informują o tym dokładniej.
Nie ukrywam, że to lektura wezwania Tadeusza Czeżowskiego, opublikowanego przez "Ruch Filozoficzny" w roku 1919 uświadomiła mi, latem 1993 roku - jako nowo wybranemu dziekanowi Wydziału Humanistycznego UMK - konieczność dokonania kolejnego kroku po powojennych zjazdach w Lublinie i w Krakowie. Pierwszego września 1995 roku minęły dokładnie dwa lata odkąd wraz z Profesorem Leonem Gumańskim wystosowaliśmy pierwszy list do oddziałów Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz instytutów i katedr filozoficznych w całej Polsce, proponując podjęcie kolejnej inicjatywy zjazdowej. To, że stała się ona faktem, jest juz zasługą całego środowiska polskiej filozofii. Podobnie jak poprzednie - tak i toruński zjazd odbywa Się nie dlatego, że ktoś go wymyślił, ale dlatego, że okazał się potrzebny i oczekiwany.
Wydaje mi się wielce pouczające prześledzenie, czym zajmowały się kolejne zjazdy. Ma wymiar symbolu, że tak jak na pierwszym Zjeździe lwowskim, tak i teraz w Toruniu, w porządku dziennym zjazdu filozoficznego znaleźć się będzie musiała sprawa kultury umysłowej społeczeństwa, a zwłaszcza problem nauczania filozofii w szkołach średnich czy jej obecności na studiach wyższych. Chcę wierzyć, że Zjazd wygeneruje - w stulecie Szkoły Lwowsko-Warszawskiej - nowe impulsy, posunie integrację i samowiedzę polskich filozofów, zdynamizuje nasze prace. Będąc czymś zapewne nowym (i to dobrze) w rytmie żcia akademickiego środowisk filozoficznych, Zjazd nasz bezsprzecznie nawiązuje do tradycji, ba, chce i musi wpisywać się w nią. Miejmy nadzieję, że stanie się tej tradycji godnym ogniwem, z myslą 0 bogactwie sensów i przyszłości słowa: FILOZOFIA.
Lech Witkowski
Dziekan Wydziału Humanistycznego UMK
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
VI Polskiego Zjazdu Filozoficznego
WSTĘP
Celem publikacji jest przedstawienie losów idei polskich zjazdów filozoficznych. Ma ona juz ponad 80-letnią tradycję. Mimo że dotąd odbyło się zaledwie pięć ogólnopolskich
zjazdów filozoficznych, to jednak dla samej idei zjazdowej zdołano pozyskać nie tylko środowiska ściśle filozoficzne, ale także ogół humanistów, filozofujących przyrodoznawców, prawników czy przedstawicieli nauk medycznych.
W okresie międzywojennym ideę zjazdów "wcielali w życie" najwybitniejsi fIlozofowie, skupieni w Ogólnym (stałym) Komitecie Polskich Zjazdów Filozoficznych, którym kierował profesor Uniwersytetu Lwowskiego - Kazimierz Twardowski. W tomie pojawia się więc cała plejada nazwisk osób związanych z ideą zjazdów filozoficznych, choć reprezentujących różne specjalności naukowe.
Podstawę źródłową tomu stanowią publikowane i niepublikowane materiały zjazdowe i towarzyszące (w tym archiwalne). Autorzy starali się jednak nie tylko zebrać dostępne fakty (dokumenty) zjazdowe, ale także dokonać ich analizy, porównania i opracowania. Zjazdy stanowiły najszerszą płaszczyznę spotkań i konfrontacji różnych kierunków i postaw filozoficznych, informowały o zainteresowaniach badawczych, poszukiwaniach i sporach filozoficznych. Ich przebieg i uchwały determinowane były sytuacją w filozofii i wokół niej. Stąd starano się je umiejscowić na szerszym tle kulturowym i politycznym.
Każdy z sześciu rozdziałów monografii zawiera:
- omówienie czynności organizacyjno-programowych poprzedzających zjazd (sytuacja w środowisku filozoficznym przed zjazdem, inicjatywy lokalne, komunikaty, składy komitetów, omówienie publikacji związanych z ideą zjazdową),
- informacyjno-statystyczny opis przebiegu zjazdu oraz atmosfery obrad (organizacja samego zjazdu, tryb w jakim pracował, liczba i sakład uczestników, imprezy towarzyszące - w tym wydawnictwa zjazdowe),
- ogólną charakterystykę tematyki obrad (plenarnych i w sekcjach) z odnotowaniem najważniejszych wystąpień zjazdowych,
- omówienie uchwał i innych decyzji zjazdowych oraz (w miarę możliwości) przedstawienie losów ich realizacji.
W ten sposób w jednym tomie zebrane zostały w sposób metodyczny (w ujęciu historycznym), dobrze udokumentowany, ale i możliwie żywy, materiały - często rozproszone i trudno dostępne dla zainteresowanego czytelnika - związane z realizacją idei polskich zjazdów filozoficznych. Dotąd brak było w naszym piśmiennictwie takiego opracowania.
W Aneksie znalazły się, w zestawieniu alfabetycznym, nazwiska referentów oraz tytuły referatów wygłoszonych (lub zgłoszonych i opublikowanych) na poszczególnych zjazdach. Postanowiono także przypomnieć teksty (fragmenty) wystąpień programowych bądź wiodących referatów zjazdowych, tj. takich, które ze względu na autora oraz treść miały duże znaczenie dla filozofii w Polsce.
Autorzy pragną podziękować Panom Profesorom: Andrzejowi Nowickiemu, Czesławowi Głombikowi i Jackowi J. Jadackiemu za wsparcie tego przedsięwzięcia cennymi uwagami i wskazówkami.
Ryszard Jadczak
Nauki humanistyczne
Filozofia
Nauki humanistyczne
Filozofia
