O odkryciu, po którym wszelka nowa krytyka czystego rozumu jest zbędna ze względu na istnienie wcześniejszej. I inne rozprawy filozoficzne

Przy wygłaszaniu tezy, że Kant był krytykiem tak zwanej metafizyki klasycznej lub dogmatycznej bardzo często, chcąc przytoczyć konkretny przykład, mówi się, iż chodzi przede wszystkim o metafizykę
szkoły leibniziańsko-wolffiańskiej. Termin taki, jakkolwiek w sensie historycznym dobrze oddaje orientację autora Krytyki czystego rozumu, czasami staje się przyczyną swoistego zamieszania. Wynikałoby z niego, że Leibniz i Wolff głosili mniej więcej to samo. W osiemnastym wieku, gdy poglądy Wolff a uchodziły za ostatnie słowo fi lozofi i w ogóle, tak rzeczywiście w Niemczech myślano, lecz interpretację tę historia bardzo prędko zweryfikowała.

Dziś Leibniz uchodzi za jednego z największych filozofów wszechczasów. Wciąż ukazują się nowoczesne, krytyczne edycje jego dzieł. Istnieją towarzystwa leibniziańskie i poświęcone temu autorowi periodyki. A Wolff ? Docenia się jego wkład w rozwój filozofi i niemieckiej, ale w jakimś sensie jest on myślicielem dawno przebrzmiałym.

Z innym przedstawicielem metafizyki przedkrytycznej, który zainspirował Kanta, Alexandrem Baumgartenem, los obszedł się łaskawiej. Myśliciel ten, będący za życia nieomal urzędowym niemieckim filozofem, przeszedł do historii jako wyznawca poglądów, w opozycji do których powstała Krytyka czystego rozumu. Jak się to mówi anegdotycznie, Kant tak długo musiał wykładać metafizykę z jego podręcznika, aż w końcu zirytował się i zaczął pisać swe głośne dzieło.

Mirosław Żelazny

Mirosław Żelazny
Kant i metafizyka przedkrytyczna
1. Problem podstawy racji dostatecznej /5
2. Samoorientacja rozumu w myśleniu o nadzmysłowej praistocie /22
3. Niemożność teodycei /25
4. Kant i idee Platońskie /30
5. Wieczny pokój w filozofii /34

Immanuel Kant
O odkryciu, po którym wszelka nowa krytyka czystego rozumu jest zbędna ze względu na istnienie wcześniejszej i inne rozprawy filozoficzne.
O odkryciu, po którym wszelka nowa krytyka czystego rozumu jest zbędna ze względu na istnienie wcześniejszej /41
Rozdział pierwszy. O obiektywnej realności pojęć, którym nie może być dana żadna korespondująca z nimi zmysłowa naoczność, według pana Eberharda /44
A. Dowód obiektywnej realności pojęcia podstawy dostatecznej według pana Eberharda /48
B. Dowód obiektywnej realności pojęcia tego, co proste w przedmiotach doświadczenia według pana Eberharda /53
C. Metoda przejścia od tego, co zmysłowe do tego, co niezmysłowe według pana Eberharda /62
Rozdział drugi. Rozwiązanie zadania: w jaki sposób możliwe są syntetyczne sądy a priori? - według pana Eberharda /81
Co oznacza: orientować się w myśleniu? /109
Kilka uwag do PRÓBY WYKŁADÓW PORANNYCH Mendelssohna autorstwa Ludwiga Heinricha Jakoba /127
O daremności wszelkich filozoficznych prób w teodycei /133
O niedawno powstałym, wyniosłym tonie w filozofii /153
Zapowiedź bliskiego zawarcia traktatu o wiecznym pokoju w filozofii /173
Rozdział pierwszy. Optymistyczna perspektywa bliskiego wiecznego pokoju /173
Od najniższego stopnia natury ożywionej człowieka do jego najwyższego stopnia - filozofii /173
A. O fizycznych przyczynach filozofii /174
O fizycznym oddziaływaniu filozofii /174
O pozornej niemożności pogodzenia filozofi i z jej trwałym stanem pokoju /176
O rzeczywistej możliwości pogodzenia krytycznej filozofii z trwałym stanem pokoju w filozofii /176
B. Ponadfizyczne podstawy życia człowieka odpowiadające celom filozofii /178
Czym jest filozofia jako nauka, która pośród wszystkich nauk stanowi największą potrzebę człowieka? /178
O nadzmysłowych przedmiotach naszego poznania /179
Wniosek /180
Rozdział drugi. Wątpliwa perspektywa bliskiego wiecznego pokoju w filozofii /180

Aneks
I. Uwagi rzeczowe /187
II. Bibliografi a ważniejszych polskich przekładów dzieł Immanuela Kanta /199

Immanuel Kant