Z Wilna nad Wilią do „Wilna nad Wisłą”. Ekspatriacja i osiedlenie się mieszkańców Wileńszczyzny w Toruniu (1944–1948)

Monografia została oparta na wielu wcześniej niepublikowanych źródłach archiwalnych oraz bogatej literaturze przedmiotu. Ukazuje ona losy mieszkańców Wileńszczyzny w okresie powojennych przemieszczeń ludnościowych oraz przybliża osiedlenie się różnych grup zawodowych i środowisk ekspatriantów w Toruniu. Autor w ciekawy sposób przybliżył czytelnikom proces przydzielania mieszkań i nieruchomości poniemieckich ekspatriantom, a także odtworzył relacje osadników z torunianami. Ponadto zwrócił uwagę na trudności bytowe ekspatriantów związane z pobytem Armii Czerwonej i komunizacją kraju. Monografia została zaopatrzona w liczne aneksy, które stanowią jej integralną część.

Rozmowa o książce: https://www.youtube.com/watch?v=sqMvM36S2Jg

Wstęp / 9

Rozdział 1. Wileńszczyzna w okresie drugiej wojny światowej / 17

Rozdział 2. Organizacja i przebieg ekspatriacji / 38

Rozdział 3. Z Wilna do Torunia / 62

Rozdział 4. Sytuacja społeczno-polityczna i gospodarcza w powojennym Toruniu. Wybrane aspekty / 92

Rozdział 5. W poszukiwaniu mieszkań / 104

Rozdział 6. Rekompensata za mienie pozostawione / 125

Rozdział 7. Relacje ekspatriantów z mieszkańcami Torunia / 137

Zakończenie / 150

Aneks nr 1. Struktura narodowościowa Wilna w latach 1931–1944 / 155
Aneks nr 2. Sprawozdanie konwojentów pierwszego transportu z większą liczbą pracowników Uniwersytetu Stefana Batorego z 9 maja 1945 roku / 156
Aneks nr 3. Relacja jednego z uczestników transportu teatralnego z 30 maja 1945 roku / 160
Aneks nr 4. Sprawozdanie konwojenta transportu uniwersyteckiego z lipca 1945 roku / 162
Aneks nr 5. Wykaz pracowników naukowych i personelu administracyjnego Uniwersytetu Stefana Batorego przebywających na terenie miasta Torunia (stan z 21 lipca 1945 roku) / 165
Aneks nr 6. Spostrzeżenia dr. Stefana Burhardta na temat stosunków wilnian z torunianami w 1945 roku / 169
Aneks nr 7. Wykaz ekspatriantów przybyłych z Wilna i zatrudnionych w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu z 5 listopada 1945 roku / 174
Aneks nr 8. Lista mieszkańców bloku mieszkalnego przy ul. Mickiewicza 7 w Toruniu z 1 stycznia 1949 roku / 176
Aneks nr 9. Spis zidentyfikowanych i objętych obserwacją przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego ekspatriantów z Wileńszczyzny osiedlonych w Toruniu w latach 1945–1948 / 179

Wykaz skrótów / 241
Wykaz tabel / 243
Bibliografia / 245
Indeks osobowy / 259

Jarosław Krasnodębski