Znani i nieznani ludzie regionu kujawsko-pomorskiego

Seria „Region Kujawsko-Pomorski w Przeszłości”, w której ukazuje się niniejsza książka, stanowi wyraz kontynuacji tradycji współpracy historyków, badaczy dziejów regionu kujawsko-pomorskiego, ze środowiskami nauczycieli i metodyków zajmujących się poszukiwaniem optymalnych metod upowszechniania dorobku naukowego w praktyce szkolnej. Działania te są odpowiedzią na duże zapotrzebowanie w zakresie edukacji regionalnej dotyczącej przeszłości województwa kujawsko-pomorskiego, w którego skład wchodzą obszary należące do kilku krain historycznych – Kujaw, Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej oraz Wielkopolski. Odmienna specyfika ich historycznego rozwoju skutkuje bardzo poważnymi trudnościami związanymi z badaniami nad przeszłością regionu jako pewnej całości, z czego z kolei wynika dotkliwy dla regionalistów brak naukowych i popularnonaukowych opracowań dotyczących historii całego tego obszaru. Prezentowany tom, podobnie jak dwa wcześniejsze poświęcone dawnym rezydencjom i ich mieszkańcom oraz nekropoliom i miejscom pamięci, ma na celu częściowe wypełnienie tej luki poprzez zebranie naukowych i metodycznych studiów związanych z jednym, obszernym zagadnieniem badawczym, prezentowanym z perspektywy lokalnej i regionalnej – tym razem jest nim biografistyka, a zatem losy i znaczenie osób pochodzących z regionu kujawsko-pomorskiego lub związanych z nim swoją działalnością czy kolejami życia. Publikacja składa się z dwóch części. W pierwszej, mającej naukowy charakter, przedstawione zostały wyniki badań historyków nad biografiami wybranych postaci i dziejami zbiorowości, które działając w rożnych epokach historycznych – od średniowiecza aż po XX wiek – wniosły duży wkład w dzieje obszarów wchodzących obecnie w skład województwa kujawsko-pomorskiego. Na część drugą złożyły się refleksje doświadczonych nauczycieli historii z praktyki pedagogiczno-wychowawczej oraz przyczynki badawcze autorstwa młodych historyków, wszystkie związane z tematem przewodnim niniejszego tomu. W artykułach zaprezentowano wiele metod upowszechniania pamięci o postaciach naszego regionu w procesie wychowawczym realizowanym we współczesnych szkołach. Autorzy podali przykłady konkretnych działań, jakie były podejmowane w latach minionych w placówkach oświatowych, od szkoły podstawowej przez gimnazjum, aż po placówki kształcenia ponadgimnazjalnego. Przedstawione przez nich projekty i inicjatywy mogą być wykorzystane jako wzorce w prowadzeniu edukacji regionalnej w zakresie historii z wykorzystaniem inspiracji, jakie daje poznawanie losów zwykłych i niezwykłych mieszkańców naszej małej kujawsko-pomorskiej ojczyzny, ale również innych regionów Polski i Europy.

Ze Wstępu

Wstęp / 9

Część historyczna

Joanna Karczewska, Dariusz Karczewski
Książę Kazimierz Konradowic – twórca księstwa kujawskiego / 15

Sobiesław Szybkowski
Od jednowioskowego szlachcica do wojewody. Kariera wojewody brzeskiego Andrzeja z Pierowej Woli (Lubienia) / 27

Tomasz Dziki
Z badań nad wizerunkiem burżuazji przemysłowej Włocławka w okresie zaborów (1815–1918) / 61

Aneta Niewęgłowska
Dyrektorzy wyższej szkoły żeńskiej w Toruniu w dziewiętnastym stuleciu / 85

Waldemar Rozynkowski
Z Łucka do Zamku Bierzgłowskiego – o Słudze Bożym ks. biskupie Adolfie Piotrze Szelążku (1865–1950) / 99

Monika Pest
Korespondencja polskich typografów do Janiny i Zygfryda Gardzielewskich. Unikatowa pamiątka „czarnej sztuki” w regionie / 113

Część metodyczna

Bartosz Kleist
Kujawy w życiu i twórczości Jana Kasprowicza / 139

Agnieszka Laddach
Ks. prof. Janusz St. Pasierb w świadomości mieszkańców województw: pomorskiego i kujawsko-pomorskiego / 145

Grzegorz Radomski, Jarosław Czarnomski
Pamięć o byłych nauczycielach jako forma kreowania wzorca osobowego w Liceum Ogólnokształcącym im. mjra Henryka Sucharskiego w Sierpcu / 157

Grażyna Jaśniowska
Jan Kasprowicz – patron Szkoły Podstawowej nr 10 w Inowrocławiu / 169

Dariusz Chrobak
Znani i nieznani mieszkańcy ziemi dobrzyńskiej w kształtowaniu postaw młodego pokolenia na przykładzie działań Szkoły Podstawowej im. K. K. Baczyńskiego w Czernikowie / 175

Mateusz Głowacki
Józef Otto hr. Skarbek (1819–1900) – życie, działalność i spuścizna ostatniego dziedzica Osięcin z perspektywy edukacji historycznej i regionalnej / 183

Szymon Wiśniewski
Mieszkańcy Golubia-Dobrzynia i okolic na frontach II wojny światowej. W 70. rocznicę bitwy pod Monte Cassino / 215

Maria Jadczak
Tajemnica Elżbiety Zawackiej. Czy „Zo” była Matą Hari? Próba lekcyjnego portretu psychologicznego / 223

Waldemar Rozynkowski

Małgorzata Strzelecka

Michał Targowski