Wpływ francuskich estetyków naturalistycznych XVIII wieku na klasyczną estetykę niemiecką

Nasze oceny estetyczne odnoszą się zarówno do piękna naturalnego, jak i do piękna, które powstało na mocy świadomego działania ludzkiego geniuszu. Co najmniej od czasów starożytnej Grecji pytano o relacje między naturą a sztuką. Czy piękno, które tworzy człowiek, jest niezależne od świata naturalnego, czy wprost przeciwnie: nigdy by nie powstało, gdyby od zawsze nas nie otaczało? A jeżeli to natura stanowi inspirację dla artysty, to do jakiego stopnia kształtuje jego dzieła? Czy naśladując piękno zjawisk przyrody, jesteśmy tylko biernymi odtwórcami, czy też działamy jak istoty obdarzone wolną wolą i świadomością? Osiemnasty wiek można uznać za jeden z przełomowych okresów w dziejach estetyki filozoficznej, gdy idzie o rozwiązania tych kwestii. Każdy z omawianych estetyków (Yves Marie Andre, Jean-Baptiste Du Bos i Charles Batteux) w inny sposób widział współdziałanie natury i osobowości artysty, wpływając na sposób myślenia późniejszych myślicieli niemieckich (Gotthold Ephraim Lessing, Johann Wolfgang von Goethe, Immanuel Kant i Fryderyk Schiller).

WPROWADZENIE /7
Rozdział I
ANDRÉ: PIĘKNO PITAGOREJSKIE A PIĘKNO NATURY /19
1. Ogólne pojęcie piękna (piękno widzialne) /19
2. Piękno moralne /34
3. O pięknie w dziełach dowcipu /42
4. O pięknie w muzyce /48
5. Wartości artystyczne i psychologiczne warunkujące percepcję piękna /58
6. Wdzięk ciała i ducha /71
7. Podsumowanie /80
Rozdział II
DU BOS: PIĘKNO JAKO POBUDZANIE NAMIĘTNOŚCI /83
1. Przyroda i namiętności /83
2. Krytyka stanowiska Platona wobec sztuki /93
3. Poruszające naśladownictwo poruszających faktów świata natury /95
4. Rymy i muzyka /102
5. Muzyka, jaka była i jaka być powinna /112
6. Arystotelesa koncepcja tragedii /114
7. Sztuka malarska /116
8. Pojęcie geniuszu /123
9. Prawdziwość sądów o dziełach sztuki i zmysł smaku /135
Rozdział III
BATTEUX: NAŚLADOWANIE PIĘKNEJ NATURY /141
1. Naturalne źródła sztuk pięknych /141
2. Koncepcja geniuszu /146
3. Uzasadnienie zasady naśladownictwa przez przykłady /156
4. Podstawowe prawa smaku /169
5. Filozofia literatury /184
6. Filozofia malarstwa i muzyki /192
7. Zjednoczenie sztuk pięknych /196
Rozdział IV
RECEPCJA I KRYTYKA /199
1. Krytyka koncepcji Batteux dokonana przez Johanna Adolfa Schlegla /199
2. Recepcja koncepcji Batteux w niemieckiej filozofii XVIII wieku /211
3. Wpływ koncepcji Du Bos na poglądy Lessinga /214
3.1. Koncepcja podziału sztuki /215
3.2. Lessinga koncepcja rozdzielenia sztuk /224
3.3. Siła wyrazu dramatu /231
3.4. Geniusz a rymotwórca /235
3.5. Katharsis /239
4. Lessinga krytyka Batteux i naśladowania jako jedynej zasady wszystkich sztuk /246
5. Krytyka Batteux dokonana przez Goethego /252
6. Wpływ koncepcji Batteux na Krytykę władzy sądzenia, w interpretacji Miglioriniego /259
7. Kantowska teoria smaku i władzy sądzenia /266
8. Kantowska teoria naśladownictwa /275
9. Trójgłos: Du Bos, Hume, Kant w kwestii towarzyskości /280
10. Koncepcja wdzięku u Schillera w świetle filozofii André /282
11. Idea „pięknej natury" w koncepcji Schillera w świetle filozofii Batteux /292
11.1. Natura i naiwność /295
11.2. Geniusz a natura naiwna /300
ZAKOŃCZENIE /305
BIBLIOGRAFIA /315
THE INFLUENCE OF THE EGHTEENTH-CENTURY FRENCH ESTHETICIANS ON CLASSIC GERMAN ESTHETICS. SUMMARY /323
INDEKS OSOBOWY /325

Kinga Kaśkiewicz