Marcel Carné - klasyk francuskiego kina

2024-03-13 10:33:37

Dzień dobry Państwu, lubię wieczorem posłuchać radia. Oczywiście jeśli aktualnie nie „siedzę” w jakieś książce, bo wtedy nie potrafię się skupić i słucham najwyżej coś z muzyki klasycznej. Pewnego wieczoru natrafiłam, właśnie w jakimś radiu, na interesującą rozmowę o filmie – z ks. Markiem Kotyńskim. Znam innego znawcę filmowego, też księdza, Marka Lisa, ale tym razem to nie był on. No i usłyszałam ciekawą opinię – że dzieło (a mowa była oczywiście o dziele filmowym) po ukończeniu nie należy już do Autora, ale do Odbiorcy. I tak właśnie stało się z filmem „Komedianci”(to polski tytuł). Gdy w myślach próbuję wręczać mojego prywatnego Oscara, to z pewnością otrzymał by go właśnie ten francuski film. A przecież minęły już dziesiątki lat, gdy widziałam go w kinie, czyli jakby „na żywo”, bo potem czasem dawano powtórki w telewizji. I nagrałam go raz nawet na kasetę, lecz już moje video spoczęło w domowym muzeum techniki, i nie ma odważnych, by je uruchomić. Cóż takiego urzekającego było w „Komediantach” że wciąż pamiętam ten film? Gdy więc podczas jakiejś kolejnej mojej bytności w radiowej bibliotece natrafiłam na półce z nowościami na książkę Krzysztofa Trojanowskiego „Marcel Carne – klasyk francuskiego kina”, natychmiast ją pochwyciłam łapczywie. To Marcel Carne stworzył „moich” „Komediantów”. Pomyślałam więc sobie, że jeśli dowiem się czegoś bliższego o twórcy i o kulisach powstania tego dla mnie kultowego filmu, to może go jakby trochę odczaruję. Była to szansa, żeby zrozumieć lepiej mój zachwyt. No i zagłębiłam się w lekturze. Tomisko liczy 400 stron drobnym drukiem. Autor, Pan Krzysztof Trojanowski, jest nie tylko naukowcem w Torunia, ale ma też na koncie liczne przekłady literackie i publikacje w języku polskim i francuskim z dziedziny kultury Francji i historii kina. Jednym słowem – osoba kompetentna. Szybko czytać się tego dzieła nie daje, ale jednocześnie lektura jest wciągająca i dla mnie bardzo wzbogacająca w wiedzę. Rozdział poświęcony filmowi „Komedianci” liczy około 50 stron, co stanowi 1/8 całości, czyli – jak wyliczyłam swoim technicznym umysłem – 20%. Nareszcie w jednym miejscu mam zgromadzoną całą wiedzę o tym filmie – różne ciągi zdarzeń, tropy, a nawet wątki ukryte dotyczące preferencji seksualnych bohaterów i twórców filmu, co jest teraz takie modne. Ale też to byłoby zbyt proste, żeby całą duchowość i tajemnicę sprowadzić tylko do tych aspektów. Zbyt proste! No i chyba mylące. Bo jest tak, jak powiedział ks. Marek Kotyński – dzieło żyje własnym życiem. W tym filmie każdy kogoś kocha, ale jakby bez wzajemności. Taki łańcuszek, Oczywiście przeważnie są to miłości nieszczęśliwe, wiadomo. Można się pogubić w bohaterach, ale dla mnie najważniejsi to była główna bohaterka Garance, oraz Baptysta, mim. No może jeszcze jego żona. Te trzy osoby to był taki jakby typowy trójkąt. Ale może nawet nie fabuła była tak wciągająca, jak sama atmosfera, i gra aktorów. Jean Louis Barrault przez całe lata pozostawał dla mnie największym francuskim aktorem, choć potem nastała era Gerarda Philippa. Który odszedł jednak przedwcześnie. I był urzekająco piękny. Potem przyszła era brzydali, począwszy od Fernandela, potem Belmondo, Depardieu i wielu innych. I co Francuzi w nich widzą takiego fascynującego? A oto co pisze Autor książki o Marcelu Carne i jego dziele: „Od czasu premiery „Komedianci” wciąż budzą zainteresowanie w swojej ojczyźnie. Kiedy w stulecie kina ogłoszono we Francji plebiscyt na najpopularniejszy film rodzimej produkcji, dzieło Marcela Carne wygrało bezapelacyjnie. Przeszło pół wieku po wejściu na ekrany (a dodam że było to w marcu 1945 roku) ”Komedianci” po raz kolejny zatriumfowali”. I dalej tak dodaje: „Z pewnością zdumiewać może fakt, że film nie otrzymał żadnej liczącej się nagrody – ani w kraju, ani za granicą, poza nominacją do Oscara za scenariusz w 1947 roku”. No cóż, prawdziwa sztuka zawsze przetrwa, zawsze się obroni. A mówię to do tych, którzy być może też zasługują na nagrody, ale ich nie dostają. 14.IX.2012, „Myśli na dobry dzień”, Pr. I PR godz. 4.55

adiunkt w Katedrze Filologii Romańskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Absolwent Instytutu Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego (1996 r.) i studiów podyplomowych z zakresu XX-wiecznego dramatu, teatru i filmu w Studium Filologii Polskiej UMK (2000 r.). Autor przekładów literackich i publikacji w języku polskim i francuskim z dziedziny kultury Francji i historii kina.