Dzieła zebrane, t. VI: Pisma po roku 1781

Strona serii

Redakcja naukowa
Marek Jankowski, Tomasz Kupś, Milena Marciniak, Mirosław Żelazny

Niniejsza edycja obejmuje rozprawy Kanta zawarte w VIII tomie Akademie-Ausgabe. Rozprawy Ku wieczystemu pokojowi oraz O porzekadle: to może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce przetłumaczyłem w czasie mojego pobytu w Marburgu, na bieżąco współpracując z prof. Heinerem F. Klemme. Od prof. Klemmego pochodzą też załączone do obu rozpraw obszerne objaśnienia rzeczowe. Recenzentem wydawniczym ich pierwszej edycji, która ukazała się w Toruniu w 1995 roku, był dr h.c. UMK Karl Dedecius. Wydany przekład przejrzał prof. Jan Garewicz. To od niego pochodzi propozycja, aby niezbyt fortunne tłumaczenie tytułu Zum ewigen Frieden jako Do wiecznego pokoju zastąpić tłumaczeniem Ku wieczystemu pokojowi*. Rozprawy Koniec wszystkich rzeczy oraz O nowo powstałym, wyniosłym tonie w filozofii również przełożone zostały podczas mojego pobytu Marburgu, przy współpracy z prof. Wernerem Starkiem. Ukazały się one w odrębnej edycji w 1992 roku w Toruniu, z opinią wydawniczą ks. prof. Józefa Tischnera. Nieodżałowanej pamięci Ksiądz Profesor, mistrz polskiego języka filozoficznego, zasugerował kilka zamian stylistycznych, które uwzględniono w drugim wydaniu tomiku w 1996 roku.

Pozostałe pisma tłumaczone były przez nasze Translatorium lub związane z nim osoby. Niektóre z testów przełożone zostały przez Translatorium Filozofii Niemieckiej Instytutu Filozofii UW-M, również pod moim kierunkiem. W pracy wydawniczej korzystaliśmy ze wsparcia i opinii: prof. Marii Szyszkowskiej, prof. Zbigniewa Kuderowicza, prof. Honoraty Jakuszko oraz prof. Jarosława Rolewskiego. Wszystkim wymienionym chciałbym złożyć serdeczne podziękowania, zaś pamięci tych, którzy odeszli, okazać najgłębszy szacunek.

W tym miejscu chciałbym jeszcze wyrazić szczególną wdzięczność za wkład w powstanie tego tomu Pani Marcie Truś. Jej znakomita znajomość języka niemieckiego oraz bezinteresowna pomoc kolegom z grup dydaktycznych, którzy ten język znają słabiej, znakomicie wyręczyła mnie w żmudnych pracach redakcyjnych i korektorskich oraz znacznie przyśpieszyła wydanie niniejszego tomu.

Mirosław Żelazny

Słowo wstępne do pierwszej polskiej edycji Dzieł zebranych Immanuela Kanta/ 4
Od Redakcji/ 6
Immanel Kant
PISMA PO ROKU 1781
1782
Zapowiedź publikacji korespondencji Lamberta/ 11
Wiadomość do lekarzy/ 15
1783
Recenzja Schulza Próby wprowadzenia do doktryny moralnej przeznaczonej dla wszystkich ludzi bez względu na różnice religijne, zawierająca dodatek na temat kary śmierci/ 21
1784
Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym/ 29
Odpowiedź na pytanie, czym jest Oświecenie?/ 45
1785
Recenzje Myśli o filozofii dziejów J. G. Herdera. Część 1 i 2/ 55
Recenzja części 1/ 57
Uwagi recenzenta Herderowskich Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit (nr 4 i dodatek do „Allgemeine Literatur-Zeitung”) dotyczące pisma skierowanego w lutym w „Teutschen Merkur” przeciw tej recenzji/ 67
Recenzja części 2/ 69
O wulkanach na Księżycu/ 77
O nielegalności nieautoryzowanego przedruku książek/  87

Określenie pojęcia rasy ludzkiej/ 99
1786
Przypuszczalny początek ludzkiej historii/ 117
Recenzja Gottlieba Hufelanda Eseju o zasadzie prawa naturalnego/ 133
Co oznacza: Orientować się w myśleniu?/ 139
Kilka uwag do Próby wykładów porannych Mendelssohna autorstwa Ludwiga Heinricha Jacoba/ 155
1788
O użytku zasad teleologicznych w filozofii/ 161
1790
O odkryciu, po którym wszelka nowa krytyka czystego rozumu jest zbędna ze względu na istnienie wcześniejszej/ 187
R o z d z i a ł p i e r w s z y. O obiektywnej realności pojęć, którym nie może być dana żadna korespondująca z nimi zmysłowa naoczność, według pana Eberharda/ 191
A. Dowód obiektywnej realności pojęcia podstawy dostatecznej według pana Eberharda/ 194
B. Dowód obiektywnej realności pojęcia tego, co proste w przedmiotach doświadczenia według pana Eberharda/ 199
C. Metoda przejścia od tego, co zmysłowe, do tego, co niezmysłowe według pana Eberharda/ 206
R o z d z i a ł d r u g i. Rozwiązywanie zadania: w jaki sposób możliwe są syntetyczne sądy a priori? – według pana Eberharda/ 223
1791
O daremności wszelkich filozoficznych prób w teodycei/ 247
1793
O porzekadle: to może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce (Przedmowa)/ 265
I. O stosunku teorii do praktyki w moralności w ogóle (Odpowiedź na niektóre uwagi Pana Prof. G a r v e g o )/ 270
II. O stosunku teorii do praktyki w prawie państwowym (Przeciwko Ho b b e s o w i ) 280
III. O stosunku teorii do praktyki w prawie międzynarodowym. Rozważania z ogólnofilantropijnego tzn. kosmopolitycznego punktu widzenia. (Przeciw Mosesowi Mendelssohnowi)/ 297

1794
Kilka słów o wpływie Księżyca na aurę/ 305
Koniec wszystkich rzeczy/ 315
1795
Ku wieczystemu pokojowi/ 331
Rozdział pierwszy, który zawiera preliminarne artykuły do wieczystego pokoju pomiędzy państwami/ 333
Rozdział drugi , który zawiera definitywne artykuły do wieczystego pokoju pomiędzy państwami/ 338
Doda t e k/ 358
I. O niezgodności między moralnością a polityką we względzie wiecznego
pokoju/ 358
II. O zgodności polityki i moralności na mocy transcendentalnego pojęcia publicznego
prawa/ 369

1796
O niedawno powstałym, wyniosłym tonie w filozofii/ 375
Sprostowanie pewnego sporu matematycznego/ 393
Zapowiedź bliskiego zawarcia traktatu o wiecznym pokoju w filozofii/ 397
1797
O domniemanym prawie do kłamstwa z pobudek miłości ludzkiej/ 409
1798
O produkcji książek/ 417
1800
Przedmowa do Analizy Kantowskiej filozofii religii autorstwa Reinholda Jachmanna/ 425
Posłowie do Słownika litewsko-niemieckiego i niemiecko-litewskiego autorstwa Christiana Gottlieba Mielckego/ 429
Doda t e k
1788
Krausa recenzja Erleutorologii Ulricha/ 433

UWAGI RZECZOWE
Zapowiedź publikacji korespondencji Lamberta/ 445
Wiadomość do lekarzy/ 445
Recenzja Schulza Próby wprowadzenia/ 447
Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym/ 448
Odpowiedź na pytanie, czym jest Oświecenie?/ 449
Recenzje Myśli o filozofii dziejów ludzkich J. G. Herdera/ 450
O wulkanach na Księżycu/ 455
O nielegalności nieautoryzowanego przedruku książek/ 456
Określenie pojęcia rasy ludzkiej/ 457
Przypuszczalny początek ludzkiej historii/ 459
Recenzja Gottlieba Hufelanda Eseju o zasadzie prawa naturalnego/ 459
Co oznacza: orientować się w myśleniu?/ 460
Kilka uwag do Próby wykładów porannych/ 463
O użytku zasad teleologicznych w filozofii/ 464
O odkryciu, po którym wszelka nowa krytyka czystego rozumu jest zbędna ze względu na istnienie wcześniejszej/ 467
O daremności wszelkich filozoficznych prób w teodycei/ 473
O porzekadle: to może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce/ 475
Kilka słów o wpływie Księżyca na aurę/ 481
Koniec wszystkich rzeczy/ 482
Ku wieczystemu pokojowi/ 484
O niedawno powstałym, wyniosłym tonie w filozofii/ 494
Sprostowanie pewnego sporu matematycznego/ 496
Zapowiedź bliskiego zawarcia traktatu o wiecznym pokoju w filozofii/ 497
O domniemanym prawie do kłamstwa z pobudek miłości ludzkiej/ 498
O produkcji książek/ 499
Przedmowa do Analizy Kantowskiej filozofii religii/ 501
Posłowie do Słownika litewsko-niemieckiego i niemiecko-litewskiego/ 502
Krausa recenzja Erleutorologii Ulricha/ 503

Immanuel Kant