etnografka i etnolingwistka, pracuje w Instytuci Slawistyki PAN. Zajmuje się antropologią wsi białoruskiej i historią polskiej etnologii. Od początku lat dziewięćdziesiątych prowadzi badania terenowe na Białorusi. opublikowała monografię Klątwa. Rzecz o ludowej magii slowa (2000, wyd. 2: 2010) oraz kilkadziesiąt artykułów, dotyczących m. in. zbiorowej tożsamości białoruskich kołchoźników, problematyki pograniczy kulturowych i historii polskich badań etnograficznych w dwudziestuleci międzywojennym; jest tez autorką kilku biogramów zapomnianych etnologów w słowniku Etnografowie i ludoznawcy polscy (2007, 2010). Opracowuje spuściznę i biografię naukową Józefa Obrębskiego; wydała m. in. jego prace: Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje 2005) oraz Studia etnosocjologiczne, t. 1: Polesie (2007). Przygotowała do druku książkę Niny Łuszczyk-Ilienkowej Pińsk, Elektrownia. Mam dziesięć lat (2004) i kilka publikacji zbiorowych prezentujących wyniki interdyscyplinarnych badań Białorusi i jej pograniczy.
Kołchoźnicy. Antropologiczne studium tożsamości wsi białoruskiej przełomu XX i XXI wieku
Przedmiotem książki nie jest ani sowietyzacja wsi białoruskiej, ani tez specyfikacja poskomunistycznej mentalności - choć można ją uważać za pracę sowietologiczną. „Kołchoźnicy” to analiza antropologiczna, dekonstruująca potoczny stereotyp kołchozu jako instytucji nieodłącznej od fenomenu homo sovieticus. Daje ona wgląd w długie trwanie konstytutywnych dla tożsamości współczesnych kołchoźników tradycyjnych kategorii kognitywnych i aksjologicznych, jakie przetrwały XX-wieczne paroksyzmy destrukcji: kolektywizację, ateizację, wojnę i Zagładę.
Autorka „Kołchoźników” nie opisuje białoruskiej wsi z perspektywy gabinetowej. Jej interpretacja jest plonem kilkunastu lat badań terenowych, prowadzonych we wsiach chłopskich i okolicach szlacheckich na zachodniej i wschodniej Białorusi. W efekcie powstał złożony i zróżnicowany zbiorowy autoportret ich mieszkańców, rekonstruowany z perspektywy wnętrza badanej kultury, w dialogu z rozmówcami. Celem antropologicznych dociekać autorki jest bowiem zrozumienie, kim są białoruscy kołchoźnicy we własnych oczach.
Rdzeń wizerunku własnego kołchoźników, wpisanego w ich narrację tożsamościową, to zrealizowany dzięki pracy na ziemi sakralny wzór dobrego gospodarza. Ich wspólnotowa tożsamość jest zaś wypadkową funkcjonujących w zbiorowej wyobraźni stereotypów pana i Żyda - dwóch historycznych i symbolicznych partnerów społecznych tradycyjnego chłopa. Zbiorowa tożsamość wsi białoruskiej w jej dzisiejszym wariancie kołchoźniczym okazuje się chłopską tożsamością postpańszczyźnianą, która nosi w sobie ślady dawnej stanowej struktury społecznej i jest nierozerwalnie związana ze światopoglądem mitycznym. Pozostając obojętna na nowoczesne projekty ideologiczne i polityczne, zachowując wymiar uniwersalistyczny, skoncentrowany wokół relacji człowieka z sacrum.
Wyróżnienie w Konkursie na Najtrafniejszą Szatę Edytorską Książki Naukowej (2013)
Inne z tej kategorii
Nauki humanistyczne
Za kulisami. Toruńskie spotkania wokół dramatu. Edycja trzecia
Nauki humanistyczne
Codices et Fragmenta. Średniowieczny kodeks rękopiśmienny w aspekcie historycznego trwania
Nauki humanistyczne
Chwile szczęścia
Niels Hav
Nauki humanistyczne
