Strona serii
Od Redakcji:
Pierwsze polskie tłumaczenie Grundlegung zur Metaphysik der Sitten ukazało się w Warszawie w 1906 roku, w przekładzie Mścisława Wartenberga pod tytułem "Uzasadnienie metafizyki moralnośc"i. W roku 1953 opublikowano jego wznowienie opatrzone przypisem: „przekład przejrzał Roman Ingarden”. Ale owo przejrzenie zaowocowało tylko niewieloma poprawkami, dokonanymi głownie na pierwszych stronach. […] Specyfika przekładu Wartenberga powoduje, że nie da się go przerobić i uwspółcześnić w taki sposób, by wciąż pozostał on przekładem Wartenberga. Dlatego zawartego w niniejszym tomie tłumaczenia dokonał na nowo Mirosław Żelazny, który oczywiście obficie czerpał z propozycji zawartych w owej pierwszej edycji. Gdy idzie o tamto, służące polskiemu czytelnikowi od przeszło stu lat tłumaczenie, nie do utrzymania jest już sama propozycja przekładu Grundlegung zur Metaphysik der Sitten jako Uzasadnienie metafizyki moralności. Niemieckie Grund w tym konkretnym przypadku nie może być tłumaczone jako ‘zasada’ (temu polskiemu terminowi odpowiadają inne pojęcia filozofii Kanta),lecz po prostu jako ‘grunt’ (a już najlepiej ‘racja’, od łacińskiego ratio, lecz ten ostatni wariant trudno byłoby w tym przypadku zastosować). Również rzeczownik Sitte użyty jest w oryginalnym tytule dzieła w liczbie mnogiej, zaś ani niemieckie Moral, ani polskie ‘moralność’ liczby mnogiej nie mają. Być może należałoby więc odróżnić niemieckie Moral, tłumacząc je jako ‘moralność’, od Sitten przekładanego jako ‘obyczaj’, ‘obyczajność. […] Poprawne tłumaczenie tytułu dziełka brzmiałoby wówczas: Ugruntowanie metafizyki obyczajów. Ze względu na utrwaloną w polskim języku filozoficznym tradycję, taka propozycja wydaje się jednak niewskazana.
"Krytyka praktycznego rozumu" była na język polski tłumaczona trzykrotnie. W 1911 roku ukazała się we Lwowie jej edycja, w przekładzie Leona Kierskiego. Przekład ten może dziś zainteresować tylko historyków filozofii specjalizujących się w dziejach recepcji myśli Kanta. Tłumaczenia dokonano zgodnie z tradycją szkoły Wartenberga, który zresztą napisał do niego przedmowę. […] Wydanie zawarte w niniejszym tomie skierowane jest zaś przede wszystkim do czytelników, którzy języka niemieckiego nie znają i dlatego musi uwzględniać współczesną gramatykę i składnię polską. Te same wymagania spowodowały naszą rezygnację z prób korekty wspomnianego przekładu Uzasadnienia metafizyki moralności. W pięknej polszczyźnie, współcześnie dobrze zrozumiałej, sporządzony został natomiast wydany w Warszawie w 1911 roku przekład Krytyki praktycznego rozumu autorstwa Benedykta Bornsteina. [...]
Benedykt Bornstein był też tłumaczem pierwszego polskiego wydania Prolegomenów do wszelkiej metafizyki, która w przyszłości będzie mogła wystąpić jako nauka opublikowanego w 1918 roku.
W niniejszym wydaniu postanowiliśmy wykorzystać oba przekłady Bornsteina, napisane ładną polszczyzną i odznaczające się dużymi walorami merytorycznymi. Podstawą naszej edycji w obu przypadkach jest gruntownie zmodernizowany przekład pierwotny. W swej pracy redakcyjnej zastosowaliśmy metodę spotykaną ostatnio we włoskiej szkole historyczno-filozoficznej. Tekst źródłowy, zapisany normalną czcionką stanowi substancję zabytkową i jest autorstwa Bornsteina. Dokonaliśmy tu jedynie zmiany składni, gramatyki i ortografii, zgodnie z zasadami współczesnej pisowni polskiej. Partie zmienione przez nas zostały zapisane czcionką o jeden stopień mniejszą, by odróżniały się od tekstu pierwotnego. Są to istotne i szerokie zmiany. Liczne słowa i frazy polskiego języka literackiego, które od 1911 roku wyszły z użycia lub straciły swój pierwotny sens, zastąpiono ich współczesnymi odpowiednikami.
"Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft" ("Metafizyczne podstawy przyrodoznawstwa") to jedyny zawarty w niniejszym tomie przekład dotąd nieopublikowanej w języku polskim większej rozprawy Kanta. Praca ta została po raz pierwszy wydana w 1786 roku, dokładnie w stulecie publikacji najważniejszej rozprawy Isaaca Newtona: "Philosophiae Naturalis Principia Mathematica".
Mirosław Żelazny
Tomasz Kupś
