Wyzwolenie przez zmysły. Tybetańskie koncepcje soteriologiczne

seria:res humanae autorzy:

Joanna Tokarska-Bakir

od 4,92 zł

Przekierowanie do ibuk.pl

42,00 zł Najniższa cena z 30 dni: 42,00 zł

Rok wydania:2014 Nr wydania:drugie poprawione i uzupełnione Liczba stron:292 ISBN:978-83-231-3074-1

zobacz fragment

OPIS

Celem pracy jest polemika z Eliadowską tezą, że praktyka religijna, na której opierają się wyzwolenia przez zmysły („mantra, modlitwa, pielgrzymka”), stanowi „łatwiejszą” drogę do sacrum. O „jakości”, „głębokości” doświadczenia religijnego nie rozstrzyga jego nominalna przynależność klasyfikacyjna, ale jego praktyka. Jak mówią hermenuci, dopiero egzystencja rozstrzyga o esencji.

Tematem książki jest więc doświadczenie, jakie kryje się za wyzwoleniami przez zmysły. Autorka poszukuje przede wszystkim odpowiedzi na dwa pytania: 1) czym, w fenomenologicznym sensie pytania o znaczenie, są tybetańskie praktyki soteriologiczne, rozważane zarówno od strony człowieka wyzwalanego, podmiotu, jak i od strony wyzwalającego przedmiotu, którym jest rzecz święta; 2) jakie znaczenie w strukturze wyzwoleń przez zmysły maja te zachowania wyzwalającego, w których demonstruje on swoją „nieświadomość” i starannie unika tematyzowania rzeczy, która ma mu przynieść wyzwolenie (zagadnienie tzw. religijności tematycznej).

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie / 9
Problem / 14
Tybetańczycy, ludzie wnętrza / 15
Doktryna / 20

ROZDZIAŁ 1. WYZWOLENIA PRZEZ ZMYSŁY: NAIWNY SENSUALIZM, DOCTA IGNORANTIA / 25
Ontologia archaiczna zawsze jest an sich – sama o sobie nie wie / 31
„Zniszczenie dyskursywnej części duszy” / 32
Powtórzenie jako kategoria egzystencjalna / 33
„Wyzwolenie przez klepanie” / 38
Zakaz uprzedmiotowiania rzeczy świętej – fundament ontologii archaicznej / 41
Metafory wyzwolenia / 45

ROZDZIAŁ 2. OPISY I KLASYFIKACJE WYZWOLEŃ PRZEZ ZMYSŁY / 57
Klasyfikacje i opisy wyzwoleń przez zmysły / 57
Manipowie – głosiciele wyzwolenia przez zmysły / 68

ROZDZIAŁ 3. SOTERIOLOGIA TYBETAŃSKA: ANAMNEZA, GNOZA I ALCHEMICZNA PRZEMIANA / 73

ROZDZIAŁ 4. JĘZYK W SOTERIOLOGII BUDDYZMU TYBETAŃSKIEGO / 83
Z rezerwą wobec języka / 85
Typy języka / 92
Święty język zmienia świat / 96
Do świętego obrazu dociera się za pośrednictwem świętego dźwięku / 98
Reguły reprezentacji świętego języka są nieznane: motyw zaginionej księgi / 102

ROZDZIAŁ 5. ŚWIĘTY OBRAZ JAKO NARZĘDZIE WYZWOLENIA / 107
rTen – podpora duchowości / 107
„Pisanie bogów”: linia i odwrócona perspektywa / 111
Obraz ożywiający, czyli jak święty obraz zmienia świat / 115
Obraz prawdziwy: reguły jego tworzenia są nieznane. Motyw boskich malarzy123

ROZDZIAŁ 6. LĘK PRZED PISMEM, CZYLI DLACZEGO TAJEMNICA „ZAGINIONEJ KSIĘGI” I 
„BOSKICH MALARZY” POZOSTAJE TAJEMNICĄ / 131
Okazjonalność, czyli czego zapisać nie można / 136
Typy przekazu tradycji duchowej w buddyzmie tybetańskim / 138

ROZDZIAŁ 7. WYZWOLENIE PRZEZ WIDZENIE I SŁUCHANIE – TEORIA I PRAKTYKA SYMBOLU ŻYWEGO / 149
Ontologia archaiczna / 149
Symbol żywy / 153
Kenoza podmiotu i autonomizacja rzeczy świętej / 155
Kryterium prawdziwości języka i obrazu / 204

Zakończenie / 207
Komentarz metodologiczny: hermeneutyka filozoficzna jako pomoc w etnograficznym badaniu obcości / 209
Obcość, zadomowienie, wyobcowanie / 211
Przedsądy / 216
Tradycja / 221
Rozumienie / 223
Trzy wzory spotkania z obcością / 227
Rozmowa / 231
Koło hermeneutyczne / 234
Język / 239
Słownik ważniejszych terminów buddyjskich / 247
Bibliografia / 257
Summary / 271
Indeks osobowy / 283

Recenzje

2024-03-13 10:33:37

Agnieszka Palicka

Autorka publikacji dostarcza czytelnikowi wielu interesujących informacji na temat kultury, obyczajowości religijnej, która może zadziwiać Europejczyka. (...) Antropolożka kultury nawiązuje, nieraz polemicznie, do klasycznych interpretacji tak ważnych pojęć jak sacrum oraz autorów takich jak Mircea Eliade. Skupia się na przedstawieniu wartości mniej znanych, mniej oczywistych dla odbiorcy, który kieruje się bardziej wyobrażeniami i przypuszczeniami niż wiedzą w tak trudnym, wciąż mało poznanym, a interesującym temacie. (...) Badaczka analizuje różnorodne zagadnienia, opisuje dystans wobec języka, który „bywa ucieleśnieniem prawdy względnej, wypacza bowiem pojmowanie rzeczywistości”, przedstawia natomiast dobrą alternatywę: święty język zmieniający świat. To mantra jako kreatywna, stwarzająca siła poza kategoriami magii albo wyboru bądź odrzucenia. (...) Warto poznawać to, co jest inne, aby nieznane, uważane za trudne, niezrozumiałe stawało się mniej obce, a zatem mniej nieoswojone, chaotyczne, niebezpieczne. Postrzeganie świętości, doskonałości przez ludzi Tybetu skłania do refleksji nad naszą, europejską tradycją i tożsamością. Autorka stwierdza, że sensu stawianych w niniejszej pracy pytań „broni hermeneutyka”, która „nie wierzy w kres wyobcowania, sądzi jednak, że ciągle odnawiające się wyobcowanie z tradycji, któremu człowiek podlega przez fakt swego istnienia w czasie, można skutecznie pokonywać tylko dzięki wysiłkowi wciąż odnawianego (i wciąż traconego) rozumienia”. Powyższa refleksja odwołuje się do wartości intelektualnego oraz duchowego wysiłku oraz – nieśmiertelnej w historii duchowości europejskiej – nadziei, że świat da się poznać, zrozumieć po to, żeby dobrze w nim żyć.  https://forumakademickie.pl/recenzje/duchowosc-tybetu/

Autorzy

Joanna Tokarska-Bakir

(ur. 1958) jest antropolożką kultury i religioznawczynią. Studiowała na Wydziale Polonistyki i Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Pracuje w Instytucie Slawistyki PAN. Kieruje pracownią „Archiwum Etnograficzne” (www.archiwumetnograficzne.edu.pl) zajmującą się etnograficznymi badaniami południowo-wschodniej Polski w zakresie pamięci o Żydach i Holokauście. interesuje się antropologią historyczną, przede wszystkim problematyką pogromów antyżydowskich, etnografią Zagłady i antropologią piętna. Laureatka nagrody „Res Publiki Nowej” za najlepszy esej roku 2001, Nagrody YIVo im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej za rok 2007 oraz Nagrody im. ks. Stanisława Musiała (2010). Autorka m.in. książek: Rzeczy mgliste. Eseje i studia (Sejny 2004), Legendy o krwi. Antropologia przesądu (Warszawa 2008), Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939-1946 (Wołowiec 2012). Stypendystka Fundacji Adrew W. Mellona oraz Aleksandra von Humboldta, Davis Center for Historical Studies i Princeton University. Ostatnio uzyskała Marie Curie Fellowship w Institute for Advanced Study w Princeton (2013-2015).

Książki autora:

- Wyzwolenie przez zmysły. Tybetańskie koncepcje soteriologiczne