Tabu w polskiej bajce ludowej. Studium folklorystyczne

seria:Paralele: Folklor - Literatura - Kultura autorzy:

Violetta Wróblewska

49,00 zł Najniższa cena z 30 dni: 49,00 zł

Wysyłamy w przeciągu 10 dni roboczych

szt

35,00 zł Najniższa cena z 30 dni: 35,00 zł PDF

szt

Rok wydania:2024 Nr wydania:Wydanie pierwsze Liczba stron:386 ISBN:978-83-231-5998-8 eISBN:978-83-231-5999-5 Format:210 x 148 DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-5999-5

OPIS Z recenzji wydawniczej:

„Monografia Violetty Wróblewskiej (…) jest wyczerpującym opracowaniem zagadnienia tabu w polskiej kulturze ludowej. Autorka przestudiowała niezwykle bogatą literaturę przedmiotu zarówno polską, jak i obcojęzyczną. Dotarła też do bardzo wielu źródeł z dziedziny etnografii, folklorystyki i etnolingwistyki. Omówiła w swej rozprawie różne rodzaje tabu, rozpoznane i opisane przez badaczy na całym świecie. Zajęła się więc tabu językowym, żywieniowym, seksualnym i tabu śmierci. Jako materiał do swych analiz wybrała jeden gatunek folkloru – bajkę. Imponująca jest liczba źródeł, do których dotarła w poszukiwaniu przykładów na występowanie zjawiska tabu w polskich bajkach ludowych”.

„Praca Violetty Wróblewskiej (…) stanowi niewątpliwie nowe ujęcie od dawna obecnej w refleksji badaczy folkloru problematyki gatunkowego zróżnicowania szeroko rozumianej bajki ludowej. Oryginalność tego ujęcia widziałabym w udanej próbie syntetycznej prezentacji różnych gatunków i odmian gatunkowych, bez preferowania w konstrukcji tego obrazu ludowej bajki magicznej, najczęściej dotąd przez badaczy analizowanej a nawet wręcz identyfikowanej z istotą bajki (bajka właściwa). Do realizacji podjętego zdania badawczego niezbędne okazało się doświadczenie autorki w zakresie badania tekstów bajek nowelistycznych a także przekazów wierzeniowych, co w efekcie zadecydowało o tym, że zaprezentowany obraz określić można jako przekonywający a ponadto swoiście „wyważony”. Znaczny udział w konstrukcji naukowego wywodu własnych przemyśleń i interpretacji wykraczających poza utrwalone świadomości badaczy opinie, czynią tę publikację niewątpliwie potrzebną, a także atrakcyjną pod względem czytelniczym”.

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów / 9

Wprowadzenie / 11

Rozdział 1. Tabu chłopskie – tabu bajkowe, czyli zmysły pod kontrolą / 49

Sensualność a tradycyjna kultura chłopska / 52

Zmysły w codziennym życiu chłopstwa / 58

Zmysły i tabu w kulturze ludowej / 67

Tabu a bajka ludowa / 74

Rozdział 2. Tabu językowe, czyli słowo i milczenie w bajce ludowej / 83

Tabu językowe w kulturze ludowej / 83

Magia słowa a tabu w bajce ludowej / 98

Naruszanie tabu językowego przez człowieka / 109

Tabu językowe a przedstawiciele sacrum / 125

Tabu i magia milczenia / 128

Rozdział 3. Zakazane pokarmy i napoje, czyli bajkowe tabu żywieniowe / 139

Tabu żywieniowe w tradycji chłopskiej / 139

Zakazy żywieniowe w folklorze / 147

Konsumpcja zakazanych potraw i napojów w bajkach / 151

Niegodne traktowanie pokarmów / 163

Skutki łamania zakazów żywieniowych / 167

Magiczne potrawy i napoje / 174

Ludzkie mięso jako tabu / 185

Rozdział 4. Chłopska miłość, czyli tabu seksualne w bajkach ludowych / 203

Tabu seksualne w kulturze ludowej / 203

Miłość i pożądanie / 211

Przyrodzenie w ludowej fizjonomice a tabu / 221

Seksualność i tabu w bajkach ludowych / 228

Kontakty seksualne / 233

Zakazane związki / 242

Kazirodztwo / 253

Włosy i narządy płciowe / 262

Rozdział 5. Martwe ciała i dusze, czyli bajki ludowe wobec tabu śmierci / 291

Śmierć i tabu w tradycji ludowej / 297

Nagła śmierć w bajkach ludowych / 306

Martwe ciało i jego części w praktykach magicznych / 315

Ciała demoniczne – zmarli wracają na ziemię / 318

Dusze wśród ludzi / 333

Tabu śmierci i ograniczenia czasowo-przestrzenne / 336

Zakończenie / 343

Bibliografia / 351

Nota bibliograficzna / 373

Indeks nazwisk / 375

Summary / 385

Recenzje

Autorzy

Violetta Wróblewska

Violetta Wróblewska – folklorystka, kulturoznawczyni, literaturoznawczyni. Pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze UMK w Toruniu; kieruje Pracownią Badań nad Folklorem. Redaktorka Słownika polskiej bajki ludowej (Toruń 2018; wersja on-line: bajka.umk.pl) powstałego w ramach grantu NPRH. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie „Twórczość ludowa”. Redagowała oraz współredagowała liczne prace zbiorowe dotyczące tematyki folkloru oraz literatury i kultury dziecięco-młodzieżowej. Jest autorką monografii: Przemiany gatunkowe polskiej baśni literackiej XIX i XX wieku (2003), Ludowa bajka nowelistyczna (źródła – wątki – konwencje) (2007), „Od potworów do znaków pustych”. Ludowe demony w polskiej literaturze dla dzieci (2014) oraz autorką edycji źródeł Bajka ludowa na Kujawach. (Antologia tekstów z lat 1955–1966) (2022).

Książki autora:

- Tabu w polskiej bajce ludowej. Studium folklorystyczne
- Okolice. Rocznik Etnologiczny, 5 (2007)
- Ludowa bajka nowelistyczna. Źródła, wątki, konwencje
- Podanie - legenda w tradycji ludowej i literackiej
- Bajka zwierzęca w tradycji ludowej i literackiej
- "Od potworów do znaków pustych". Ludowe demony w polskiej literaturze dla dzieci
- Kultura studencka. Z badań folklorystycznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika
- Folklor - tradycja i współczesność
- Kultura wsi w egodokumentach
- Andersenowskie inspiracje w literaturze i kulturze polskiej
- Litteraria Copernicana 3(23)/2017: Dziecko i dzieciństwo
- Słownik polskiej bajki ludowej, t. 1–3
- Folklor polski i litewski. Źródła – adaptacje – interpretacje
- Bajka ludowa i nie-ludowa w badaniach interdyscyplinarnych
- Bajka ludowa na Kujawach. Antologia tekstów z lat 1955–1966