Podanie - legenda w tradycji ludowej i literackiej

Prezentowany tom pt. "Podanie - legenda w tradycji ludowej i literackiej" jest zbiorem artykułów powstałych w wyniku naukowej współpracy różnych instytucji i ośrodków akademickich w Polsce. Zaproponowany temat, niejedno­krotnie pojawiający się w polu badawczym i folklorystów, i historyków literatury, jak również etnologów, wydaje się atrakcyjny i ważny nie tylko z racji powszechnych ostatnio tendencji regionalistycznych, przejawiających się choćby w zainteresowaniu lokalnymi opowieściami o pochodzeniu czy specyfice miast i miasteczek, co sprawia, że opracowuje się literacko tradycyjne ludowe podania i legendy. Współczesność, jak pokazują prezentowane tu ustalenia, nie tylko reaktywuje dawne historie, ale na ich wzór i podobieństwo wytwarza własne wersje, adekwatne do czasów i potrzeb dzisiejszych użytkowników folkloru. Ogromną rolę odgrywają w tym zakresie media, co sprawia, że różnego typu zjawiska folklorystyczne funkcjonują równocześnie w obszarze przekazów słownych i kultury masowej.

Równie istotna z perspektywy badawczej wydaje się siła inspiracji artystycznej tkwiąca w materiale podaniowo-legendowym. Liczne teksty znajdujące się w tej książce pokazują, że zarówno literatura - czasów dawnych, jak i ta czasowo nam najbliższa - niejednokrotnie wyrastała z fascynacji ludowymi opowieś­ciami. Wątki o postaciach świętych czy istotach demonicznych w ujęciach literackich zyskiwały nowy kształt artystyczny i nowy wymiar semantyczny, ujawniając ukryte w nich znaczenia symboliczne.

Od redakcji 9

W TRADYCJI LUDOWEJ
Luiza Podaewska - Heterogeniczne czy komiczne? Legendy ludowe z motywami komicznymi /13
Piotr Grochowski - Wierszowane legendy w ulotnych drukach kramarskich /25
Violetta Wróblewska - Bajka nowelowa i legenda jako ludowe historie budujące /45
Marta Wójcicka - Formuliczne zróżnicowanie podania ludowego i legendy /55
Robert Piotrowski - Toposy wyobrażeniowe w legendach i podaniach /65
Marek Lubański - Mistrz Twardowski. Pomiędzy prawdą, legendą a mitem /75
Iwona Rzepnikowska - Sprawiedliwy, odważny, wesoły..., czyli skazowo-podaniowy wizerunek Czapajewa... /89
Jadwiga Hajduk-Nijakowska - Podania kultury masowej /99

W TRADYCJI LITERACKIEJ
Ewelina Lesisz - Dialog literatury końca XIX wieku z tradycją ludową. Adolf Dygasiński wobec fabuł folklorystycznych /119
Anna Kalinowska - „Starodzieje" - literackie obrazy przeszłości (wybrane przykłady) /135
Anna Siemińska - Zagadnienie początku i końca w Legendach historycznych Zofii Węgierskiej /149
Hanna Ratnszna - Tajemnica głębi jeziora - Rusałki Bronisławy Ostrowskiej /165
Marek Kurkiewicz - „Racjonalizacja" ballady w Lenorze Antoniego Langego 181
Alicja Mazan-Mazurkiewicz - Artystyczna indywidualizacja legendy hagiograficznej (Szaleńcy Boży Zofii Kossak i Legendy monastyczne Jadwigi Stabińskiej) /193
Anna Rzymska - Wpływy hagadyczno-midraszowe na podania i legendy w twórczości Romana Brandstaettera /211
Anna Gemra - Piękna pani i lord o bladych licach: transformacje opowieści o wampirach w tekstach grozy /227
Adam Mazurkiewicz - Legendy miejskie we współczesnej polskiej literaturze grozy /245
Edyta Rudolf - Współczesna transpozycja podhalańskich podań w twórczości Wita Szostaka /255
Małgorzata Tkacz - Krzyż i wąż Izabeli Szolc jako współczesna wersja legendy o Barbarze Radziwiłłównie /267
Elżbieta Pawłowska - Sposób istnienia i oddziaływania legendy w literaturze fantasy dla młodzieży (na podstawie cyklu o Ziemiomorzu Urszuli K. Le Guin) /279
Dorota Biedak - Pierwiastki kultury ludowej w literackich podaniach, legendach i baśniach polskich /293
Bożena Olszewska - Legenda religijna w międzywojennych czasopismach dla dzieci i młodzieży /307
Dominika Dworakowska-Marinow - Legendy Chrystusowe Selmy Lagerlóf wśród lektur szkolnych /319
Katarzyna Szmigiero - Inspiracje legendami staroirlandzkimi w literaturze i kulturze /327

Indeks osób /337

Violetta Wróblewska

Maria Jakitowicz