Początki chasydyzmu polskiego
Książka omawia kolejne etapy formowania się chasydyzmu besztiańskiego i jego przełomowe momenty. Autor wykorzystał nowe źródła, które korygują i uzupełniają obraz początków chasydyzmu. Oprócz polskich źródeł są to przede wszystkim dzienniki misjonarzy Institutum Judaicum z Halle, którzy w latach 1728–1790 wędrowali po Europie, odwiedzając skupiska żydowskie, dyskutowali z napotykanymi Żydami i notowali wszystkie zasłyszane informacje o ich życiu duchowym, nowych ruchach religijnych i konfliktach w środowisku żydowskim.
Podziękowania / 9
Wstęp / 11
Rozdział 1. Nowi chasydzi / 19
Sytuacja duchowa polskiego żydostwa na przełomie XVII i XVIII wieku / 19
Chasydzi / 27
Kampania mesjańska roku 1706 i chewrat chasidim / 28
Pielgrzymka do Jerozolimy / 33
Nowa mesjańska doktryna baruchji ruso / 43
Rozdział 2. Chasydzi w Europie na początku xvii wieku / 47
Powrót chasydów z Jerozolimy / 47
Chasydzka propaganda w Europie / 51
Pacyfikacja w latach dwudziestych / 59
Rozdział 3. Rok 5500 / 73
Nowa data zbawienia / 73
Mosze chajim luzzatto i jego objawienia / 74
Falstart rabina płockiego / 81
Propaganda mesjańska lat trzydziestych / 96
Pielgrzymki mesjańskie do ziemi świętej / 100
Propaganda mesjańska na obradach wa‘adu / 104
Wystąpienie jonatana ajbeszica w 1740 roku / 107
Represje: skandal w brodach / 109
Epilog: poruszenie roku 1746 / 112
Mesillat jeszarim / 118
Rozdział 4. Baal szem tow / 123
Źródła / 123
Kontekst historyczny: wojny polsko-tureckie / 125
Dzieciństwo i młodość beszta / 127
Małżeństwo i asceza / 130
Ba‘al szem / 131
Międzybóż i pierwsze źródła historyczne o beszcie / 135
Rok 5500 i wyprawa na bliski wschód / 136
Zerwanie z ascezą / 139
‘alijat neszama / 142
Stosunek do ’erec israel / 146
Beszt a sabbataizm / 147
Śladami beszta / 151
Aspiracje mesjańskie beszta / 154
Pośmiertne życie beszta / 159
Dlaczego beszt został uznany za założyciela chasydyzmu / 162
Rozdział 5. Afera frankistowska i koniec formacji synkretycznej w judaizmie / 167
Jakub frank i jego misja w Polsce / 167
Chasydzi wobec erupcji frankistowskiej / 178
Geograficzne podziały heterodoksji Podola i Wołynia / 182
Konwertyci frankistowscy / 184
Śladami beszta: stosunek Nachmana z Bracławia do frankizmu / 187
Rozdział 6. Chasydyzm w latach sześćdziesiątych xviii wieku / 191
Propaganda mesjańska lat sześćdziesiątych / 191
Rozwiązanie wa‘adu i jego konsekwencje / 195
Starzy chasydzi / 198
Nowe antyascetyczne formacje chasydzkie / 200
Chasydzi z kręgu beszta / 216
Bractwo talk / 221
Konflikt między starą formacją a nową formacją ekstatyczną / 233
Rozdział 7. Rok 1772 / 239
Gaon wkracza do akcji / 239
Zarzuty pod adresem „heretyków” / 245
Antynomizm talk / 252
Skutki konfliktu / 256
Rozdział 8. Rok 1781 / 263
Nowe poruszenia mesjańskie / 263
Konsolidacja formacji ekstatycznej: chasydyzm besztiański / 267
Klątwa z 1781 roku / 273
Konflikt w zaborze rosyjskim i austriackim / 274
Integracyjne skutki batalii / 280
Zakończenie / 285
Bibliografia / 291
Summary / 307
Indeks osobowy / 311
Bartłomiej Majchrzak
[...] Książka Jana Doktóra na pewno stanowi ważną pozycję na polskim rynku księgarskim, klasyczne opracowanie związane z historią ruchu chasydzkiego. Niewielu jest badaczy, którzy tak dogłębnie znają problematykę polskiej mistyki żydowskiej. Napisanie tej książki wymagało od Autora szerokiej kwerendy: zarówno źródłowej, jak i w literaturze przedmiotu. [...] Fragment recenzji: https://histmag.org/Jan-Doktor-Poczatki-chasydyzmu-polskiego-recenzja-15689
Wioletta Bielecka
"Początki chasydyzmu polskiego to niezwykłe dzieło, które nakreśla rozwój i przełomowe momenty tytułowego ruchu religijnego. […] Książkę Jana Doktóra można uznać w pewnym sensie za kompendium wiedzy na temat żydowskiego ugrupowania religijnego. W jasny i przejrzysty sposób autor opisuje bowiem dzieje rozwoju chasydyzmu, a także jego związki z sabbataizmem i rolę Beszta w formowaniu się chasydyzmu besztiańskiego. Te zagadnienia wyznaczają główne wątki książki, które autor rozwija i szczegółowo nakreśla. Ważne są tu także nowe źródła, przytaczane w celu uzupełniania wiedzy na temat omawianego ruchu. [...]". Fragment recenzji: https://prenumeruj.forumakademickie.pl/recenzje/co-wiemy-o-chasydyzmie/
Jan Doktór
Pracę doktorską obronił w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie (druk w 1991 roku pt. Jakub Frank i jego nauka). Habilitację uzyskał na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie monografii Śladami mesjasza-apostaty; żydowskie ruchy mesjańskie w XVII i XVIII wieku a problem konwersji (1998). Obecnie jest pracownikiem naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie i redaktorem naczelnym „Kwartalnika Historii Żydów”. Opracował i wydał rękopisy frankistowskie: Rozmaite adnotacje, przypadki, czynności i anegdoty Pańskie (1996) i Słowa Pańskie. Nauki Franka z Brna i Offenbach (2017) oraz Sefer sziwchej Habeszt (2011). Autor książek: W poszukiwaniu żydowskich kryptochrześcijan; dzienniki ewangelickich misjonarzy z ich wędrówek po Rzeczypospolitej w latach 1730–1747 (1999), Misjonarze i żydzi w czasach mesjańskiej zawieruchy 1648 – 1792 (2012), oraz wspólnie z M. Bendowską: A World hidden in Books (2011) i Amsterdam of Polish Jews (2016).