Wokół sofistyki

Niewiele jest zjawisk w historii filozofii europejskiej, które byłyby równie kontrowersyjne, a kontrowersje tak długotrwałe, intensywne i żywe, jak w przypadku fenomenu, jakim jest sofistyka. Nawet dzisiaj sofistyka nie jest zagadnieniem antykwarycznym, tak jak stała się nim duża część tradycji filozoficznej. Pejoratywny wydźwięk tego terminu jest głęboko zakorzeniony w języku nieakademickim i powraca w wielu dyskusjach politycznych i światopoglądowych. Trudno jednoznacznie określić, jak doszło do tego, że krótkotrwałe zjawisko, o ograniczonym zakresie oddziaływania i bardzo rozmytym znaczeniu, skupiło na sobie tak wiele negatywnych ocen i emocji. Pewne jest jednak, że dyskusja nad sofistyką nieprędko znajdzie swój finał, chyba że kultura europejska dojdzie do swego kresu i zatraci dziedzictwo antycznej tradycji filozoficznej.

Wstęp / 9
I. SOFISTYKA – ŹRÓDŁA I PROBLEMATYKA
1. Przyrodnicze podstawy sofistycznej koncepcji człowieka – zarys problematyki / 15
2. Sofistyka a filozofia przyrody / 33
3. Nomos i physis / 43
4. Koncepcja logosu w sofistyce / 57
5. Metoda „dwu mów” w świetle świadectw przedplatońskich / 69

II. PROTAGORAS
1. Przyrodnicze i medyczne źródła myśli Protagorasa (Platon, „Protagoras”, 334ac) / 89
2. Protagoras u Sekstusa Empiryka (PH I 216) a Platoński „Teajtet” / 103

III. GORGIASZ
1. Traktat „O niebycie” Gorgiasza z Leontinoi / 115
2. Traktat Gorgiasza „O niebycie” w parafrazie Sekstusa Empiryka / 137
3. Platońska krytyka estetyki Gorgiasza w dialogu „Gorgiasz” / 155
4. Retoryczność Platońskiej „Obrony Sokratesa” / 169

IV. PRZEKŁADY
1. Żywot Protagorasa u Diogenesa Laertiosa („Żywoty i poglądy słynnych filozofów”, IX 50–56) / 179
2. Gorgiasz z Leontinoi, „Pochwała Heleny” / 197
3. Gorgiasz z Leontinoi, „Obrona Palamedesa” / 221
4. Mowa Gorgiasza w Platońskim dialogu „Gorgiasz” (456a1–457c3) / 249

Źródła tekstów / 263
I. Sofistyka – źródła i problematyka / 263
II. Protagoras / 263
III. Gorgiasz / 264
IV. Przekłady / 264

Bibliografia / 265
Słowniki, leksykony / 265
Teksty źródłowe / 265
Opracowania / 267

Zbigniew Nerczuk