Pragmatyzm i radykalny liberalizm. Studium filozofii politycznej Johna Deweya

Książka ta jest poświęcona analizie filozofii politycznej Johna Deweya osadzonej w kontekście kryzysu liberalizmu po pierwszej wojnie światowej. Jedną z dróg wyjścia z impasu, w jakim znalazła się myśl liberalna, był radykalny liberalizm reprezentowany przez takich intelektualistów, jak John Dewey, Bertrand Russell, Karl Polanyi i Karl Mannheim. Wymienieni myśliciele upatrywali szans na odrodzenie liberalizmu w odrzuceniu koncepcji wolnorynkowych i dialogu z myślą socjalistyczną. W pracy przedstawiono zręby ideologii radykalnego liberalizmu oraz stosunek lewicowych liberałów do innych ideologii, w szczególności zaś do liberalizmu ekonomicznego i rewolucyjnego marksizmu. Osobny rozdział pracy poświęcony jest refleksji Johna Deweya na temat demokracji, która należy do najoryginalniejszych osiągnięć amerykańskiego filozofa. Przedstawiona interpretacja uwypukla związki myśli Johna Deweya z radykalizmem  Nowej Lewicy oraz twórczością takich teoretyków, jak C. W. Mills Axell Honneth czy James Bohman. Drugim ważnym obszarem podejmowanych w pracy rozważań jest rekonstrukcja Deweyowskiej koncepcji myślenia jako rozwiązywania problemów. Pragmatyzm utrzymuje, że możliwe jest znalezienie mniej lub bardziej obiektywnych odpowiedzi na pytanie, co należy robić w danej problematycznej sytuacji. „Pragmatyczne oświecenie”, by posłużyć się terminem Hilarego Putnama, wyrzeka się oświeceniowego uniwersalizmu, ale nie rezygnuje całkowicie z roszczeń do obiektywności w dziedzinie rozstrzygnięć moralnych i politycznych.

Podziękowania / 7
Wstęp / 9
Pragmatyzm – w poszukiwaniu nowej formuły liberalnego rozumu / 13
Radykalny liberalizm – odpowiedź na kryzys tradycji liberalnej / 17
Metoda interpretacji: badanie liberalizmu jako tradycji / 19
Kilka słów o wykorzystanej literaturze / 22
Struktura pracy / 25

Rozdział 1. Liberalizm czasów przełomu / 27
1.1. John Dewey i dylematy międzywojennego liberalizmu / 27
1.2. Rozwój myśli politycznej Johna Deweya do końca pierwszej wojny światowej / 35
1.3. Kryzys liberalizmu po pierwszej wojnie światowej / 46
1.4. Radykalny liberalizm jako filozofia przebudowy społecznej / 59
1.5. Miejsce filozofii politycznej Johna Deweya na mapie koncepcji liberalnych / 73

Rozdział 2. Pragmatyzm jako próba rekonstrukcji liberalnego rozumu / 83
2.1. Główny problem epoki nowoczesnej / 83
2.2. Pragmatyczna krytyka metafizyki / 86
2.3. Pragmatyczna teoria myślenia i działania / 105
2.4. Pragmatyczna etyka i filozofia polityki / 123
2.5. Pragmatyzm i etos liberalizmu / 138

Rozdział 3. Filozofia polityczna radykalnego liberalizmu / 143
3.1. Liberalizm i metafizyka / 143
3.2. Krytyka leseferyzmu w myśli Johna Deweya i Karla Polanyiego / 146
3.3. Główne pojęcia w liberalizmie Johna Deweya / 169
3.4. W poszukiwaniu nowego ładu / 180
3.5. Wolność w złożonym społeczeństwie / 194

Rozdział 4. Demokracja partycypacyjna i sfera publiczna / 199
4.1. Czy pragmatyzm dostarcza filozoficznego uzasadnienia dla demokracji? / 199
4.2. Demokracja jako system rządów i ideał społeczny / 203
4.3. Sfera publiczna jako przestrzeń inteligentnego rozwiązywania problemów społecznych / 223
4.4. Demokratyczna filozofia Johna Deweya a projekt polityczny nowej lewicy / 243
4.5. John Dewey i współczesne teorie demokracji / 249

Rozdział 5. Polityka radykalnego liberalizmu / 257
5.1. Filozof na arenie politycznej / 257
5.2. Liberalizm i wychowanie / 261
5.3. Radykalny liberalizm w dobie nowego ładu / 270
5.4. Radykalny liberalizm wobec rewolucyjnego marksizmu / 284
5.5. Porażka radykalnego liberalizmu / 299

Zakończenie. Pragmatyzm, liberalizm, socjalizm / 305
Bibliografia / 335
Summary / 361
Indeks osobowy / 367

Maciej Kassner