Don Kichote w krainie filozofów. O kichotyzmie Pokolenia '98 jako poszukiwaniu nowoczesnej formuły podmiotowości

Tematem książki jest kichotyzm filozoficzny, ujęty jako spoiwo Pokolenia '98, nieformalnej grupy wpływowych myślicieli hiszpańskich przełomu XIX i XX wieku. Praca została podzielona na dwie części. Pierwsza pokazuje, w jaki sposób dokonało się przejście od interpretacji dzieła literackiego do zastosowania tego dzieła jako narzędzia wyjaśniania rzeczywistości. Druga przedstawia koncepcje filozoficzne, wypracowane w trakcie analizy utworu Cervantesa i zogniskowane wokół zagadnienia podmiotu, zarówno indywidualnego, jak i zbiorowego. Główna para bohaterów - Don Kichote i Sanczo Pansa - posłużyła do stworzenia dynamicznej wizji podmiotowości, nieustannie rozdartej między tym, co idealne, a tym, co materialne, własne i obce, trwałe i ulotne.

Wstęp / 7

Część I. Od filozoficzności Don Kichota do filozoficznego kichotyzmu

Rozdział 1. Odczytania Don Kichota: wyłanianie się filozoficznych kategorii kichotyzmu / 13
Główne linie odczytań Don Kichota / 13
Don Kichote w odczytaniach krytyki radykalnej / 17
Idealistyczne odczytania Don Kichota / 34
 
Rozdział 2. Kichotyzm filozoficzny pokolenia ’98 / 65
Kichotyzm – krytyczne próby uchwycenia zjawiska jako wyznacznika myśli pokolenia ’98 / 67
Pokolenie ’98 w ujęciu Azorína / 78
Don Kichote jako narzędzie samookreślenia / 86

Rozdział 3. Uniwersalizacja „problemu filozofii hiszpańskiej” / 111
Spór o filozofię hiszpańską / 112
Teoria geniusza i sztuki jako ekspresji ducha narodu: Ganivet, Unamuno, Azorín / 123
Don Kichote jako wyraz ducha czasu: Baroja i Maeztu / 147
Filozofia donkichotowska w ujęciu Miguela de Unamuno: punkt kulminacyjny kichotyzmu filozoficznego / 167

Część II. „Intrafilozofia” podmiotu

Rozdział 4. „Potrzebuję rzeczywistości”. Woluntarystyczne przezwyciężenie opozycji idealizm–realizm w „intrafilozofii” Miguela de Unamuno / 179
Kichotyzm contra nihilizm: praktyczny romantyzm pokolenia ’98 / 181
Don Kichote i Sanczo Pansa – „żywe idee” uwikłane w świat i w siebie / 202
"Wiem dobrze, kim jestem”, czyli samowiedza „poważnego komedianta”. Uspołecznienie „ja” wewnętrznego / 242
„Wiem dobrze, kim chcę być”: podmiot jako rycerz woli i wiary / 262

Rozdział 5. „Kłamstwo życiowe” – działający podmiot poznający Pío Barochy / 277
Człowiek czynu – podmiot skazany na „życiowe kłamstwo” / 278
Umysł, migotliwe światło – poznanie jako twórczość / 309
Kłamstwo rozumu, prawda woli? / 330

Rozdział 6. „Niezłomna oś”. Donkichotowska esencja Hiszpanii i konstrukcja podmiotu zbiorowego w myśli Ganiveta, Azorína i Maeztu / 343
„Duch Hiszpanii” – między tradycjonalizmem a nowoczesnością / 345
Don Kichote – twór ziemi hiszpańskiej / 361
Hispanidad. Donkichotowskie imperium duchowe / 375
 
Zakończenie / 391
Bibliografia / 403
Nota bibliograficzna / 417
Summary / 419
Indeks osobowy / 425

Iwona Krupecka