Geneza, właściwości i pozycja systematyczna marszy brakicznych w strefie oddziaływań wód Bałtyku

Celem badań była weryfikacja poglądów dotyczących genezy, właściwości i pozycji systematycznej marszy oraz określenie ich ekologicznej funkcji w siedliskach strefy brzegowej Bałtyku. Mimo stosunkowo licznych badań gleboznawczych prowadzonych w polskiej strefie nadbałtyckiej, gleby te pozostają wciąż bardzo słabo rozpoznane. […] W tym kontekście konieczne jest poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania: W jakim stopniu właściwości tych gleb zależą od wpływu samych wód morskich, a w jakim od innych czynników środowiskowych?; Jakie są podobieństwa i różnice w genezie tego rodzaju gleb występujących w polskiej strefie nadmorskiej w porównaniu z marszami występującymi w innych rejonach Bałtyku oraz z madami rzecznymi?; Jaka jest ranga taksonomiczna cech zasiarczenia i zasolenia tych gleb? W celu rozwiązania przedstawionych powyżej problemów określono następujące zadania badawcze: analiza wpływu warunków środowiskowych na przestrzenne zróżnicowanie właściwości gleb nadmorskich wytworzonych z osadów morskich i rzeczno-morskich (marszy), występujących w Polsce; analiza porównawcza polskich marszy z marszami nadbałtyckimi w Niemczech i w Estonii; weryfikacja pozycji taksonomicznej badanych gleb oraz własna propozycja ich systematyki; ocena wartości ekologicznej i użytkowej badanych gleb.

Podziękowania  / 7
Wykaz i objaśnienia symboli  / 9
Wstęp i cel badań  / 11

1. Charakterystyka obszarów objętych badaniami  / 13
1.1. Zatoka Greifswaldzka  / 14
1.2. Zalew Szczeciński  / 17
1.3. Zatoka Gdańska  / 20
1.4. Cieśnina Väinameri  / 25
1.5. Zatoka Tallińska  / 26

2. Metody badań  / 28
2.1. Prace terenowe  / 28
2.2. Metody laboratoryjne  / 29
2.3. Prace kameralne  / 30

3. Właściwości wód morskich, rzecznych i glebowo-gruntowych na badanych stanowiskach  / 32
3.1. Wody morskie  / 32
3.2. Wody rzeczne  / 32
3.3. Wody glebowo-gruntowe  / 34

4. Wpływ czynników środowiskowych na morfologię i właściwości marszy  / 37
4.1. Morfologia gleb  / 37
4.2. Uziarnienie gleb  / 37
4.3. Właściwości glebowej materii organicznej  / 42
4.4. Węglany i odczyn gleb  / 46
4.5. Zasiarczenie gleb  / 48
4.6. Zasolenie gleb  / 58

5. Prawidłowości zróżnicowania właściwości gleb na poszczególnych stanowiskach badawczych  / 64

6. Rozpoznanie typologiczne badanych gleb z uwzględnieniem ich genezy, morfologii oraz kryteriów związanych z zasoleniem i zasiarczeniem  / 66
6.1. Naturalne i antropogeniczne uwarunkowania rozwoju marszy  / 66
6.2. Zależności między warunkami środowiskowymi a właściwościami marszy w obrębie wybranych sekwencji glebowych  / 67
6.3. Ranga taksonomiczna cech morfologicznych, zasolenia i zasiarczenia marszy  / 69
6.4. Propozycja własna uzupełniająca opis badanych gleb w obowiązującej Systematyce gleb Polski  / 71

7. Wartość ekologiczna i użytkowa marszy nadbałtyckich  / 75

Podsumowanie i wnioski  / 79
Załącznik  / 82
Literatura  / 124
Spis rycin  / 131
Spis tabel  / 133
Genesis, properties and systematic position of the brackish marsh soils in the Baltic coastal zone (summary)  / 134

Piotr Hulisz