Instytucja plea bargainingu – w amerykańskim postępowaniu karnym – między ekonomią a sprawiedliwością

Problem badawczy, jaki podjęto w niniejszej pracy można sformułować następująco: jak i dlaczego możliwe jest funkcjonowanie amerykańskiego procesu karnego, w ramach którego obowiązuje instytucja pozwalająca na tak dalekie i powszechne ominięcie jego podstawowego elementu, jakim jest rozprawa. W książce nakreślono podstawy struktury amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości i prawa procesowego, otoczenie instytucjonalne plea bargainingu oraz jego główne uregulowania wynikające z amerykańskiej konstytucji, prawa federalnego i orzecznictwa Sądu Najwyższego. Opisano w niej istotne cechy amerykańskiego systemu prawa, kultury prawnej Stanów Zjednoczonych, a także filozofię fundującą ten system. W pracy zawarta jest także analiza doktryny Law & Economics jako głównego narzędzia rozwiązywania problemów państwa i prawa. Parafrazując słowa Wiktora Osiatyńskiego, jeżeli książka ta pomoże Czytelnikowi polskiemu w lepszym zrozumieniu mechanizmów rządzących amerykańskim procesem karnym, jej zadanie będzie można uznać za zrealizowane.

Wykaz skrótów / 7
Wstęp / 9
Tezy pracy / 15

ROZDZIAŁ I. Wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych w Stanach Zjednoczonych
1. Kontekst społeczno-historyczny / 19
2. Amerykański common law / 29
3. Cel prawa karnego w ujęciu Olivera Wendella Holmesa / 37
4. Struktura systemu sądownictwa / 46
4.1. Sądy federalne / 50
4.2. Sądy stanowe / 56
5. Prokurator / 60
6. Sędzia / 64
7. Ława przysięgłych / 70
8. Amerykańskie prawo karne procesowe / 76
8.1. Konstytucja / 76
8.2. Precedensy procesowego prawa karnego / 80
8.3. Exclusionary Rule / 85
8.4. Rules of evidence / 86
8.5. Fazy postępowania  / 94
8.6. Rozprawa / 97
9. Model amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych / 103

ROZDZIAŁ II. PLEA BARGAINING
1. Kształt instytucji plea bargainingu / 111
2. Posiedzenie sądu w sprawie plea bargainingu / 121
3. Rozwój wykorzystywania instytucji plea bargainingu / 124
4. Wybór orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących plea bargainingu / 130
4.1. Brady v. United States, 397 U.S. 742 (1970) / 130
4.2. North Carolina v. Alford, 400 U.S. 25 (1970)  / 137
4.3. Santobello v. New York, 404 U.S. 257 (1971) / 143
4.4. Bordenkircher v. Hayes, 434 U.S. 357 (1978)  / 148
5. Praktyka targów / 155
6. Bodźce wpływające na decyzje dotyczące targów o winę / 165
7. Zarzuty przeciwko wykorzystywaniu instytucji plea bargainingu / 176
8. Wnioski / 180
9. Porównanie plea bargainingu do polskich instytucji konsensualnego zakończenia spraw karnych / 182

ROZDZIAŁ III. PLEA BARGAINING A EKONOMICZNA ANALIZA PRAWA
1. Znaczenie ekonomii dla prawników / 207
2. Klasyczna ekonomiczna analiza prawa / 210
3. Kontrakt / 217
4. Efektywność / 227
5. Teoria gier / 233
6. Behavioral Law & Economics / 238
7. Krytyka ekonomicznej analizy prawa / 248
8. Specyfika państwa i prawa / 257

Zakończenie / 269
Bibliografia / 278
Summary / 291

Tymoteusz Marzec