Kamienne tworzywo sztuki

Skrypt jest przeznaczony dla studentów Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ale może zainteresować szeroki krąg czytelników. Znajomość kamiennego tworzywa sztuki pozostawia często wiele do życzenia. W serii wydawniczej „Katalog zabytków dzieł sztuki" rodzaj i pochodzenie kamienia najczęściej jest traktowane ogólnikowo (np. „kamień", „piaskowiec" bez bliższego określenia). Niedocenianie kamiennego tworzywa wynika z położenia naszego kraju na tle geologicznej struktury Europy. Cywilizacja europejska narodziła się tam, gdzie kamień był łatwo dostępny, później wkroczyła na obszary, gdzie miejsce jego zajęła cegła. Kamień góruje nad cegłą zróżnicowaniem dającym możliwość oryginalnych rozwiązań plastycznych, jednocześnie zmusza do starannego doboru w pracach konserwatorskich. Na właściwe jego wykorzystanie mają wpływ uwarunkowania krajobrazowe i historyczne. W pracy omówiono te zagadnienia mineralogii i petrografii, które są istotne dla zrozumienia minerałów i skał jako tworów natury i jako tworzywa sztuki. Właściwości i występowanie skał omówiono głównie na przykładach z obszaru Polski, uwzględniono także te, które były importowane w ubiegłych wiekach. Obecność kamienia w zabytkach zilustrowano przykładami z Warszawy, Krakowa, Poznania, Gdańska; wykorzystano opracowania H. Sygietyńskiej, J. Rajchela, H. Walendowskiego i in. Szczególną uwagę zwrócono na obecność kamienia w architekturze Torunia.

PRZEDMOWA / 7
1. KAMIEŃ, MINERAŁ, SKAŁA / 9
2. MINERAŁY / 12
2.1. Sieciowa budowa kryształów / 14
2.2. Fizyczne właściwości minerałów / 30
2.3. Skład chemiczny minerałów / 43
2.4. Odmiany minerałów / 52
2.5. Minerały - tworzywo dzieł sztuki / 54
3. SKAŁY / 115
3.1. Skały magmowe / 118
3.2. Skały osadowe / 148
3.3. Skały metamorficzne / 217
3.4. Głazy narzutowe / 231
3.5. Właściwości techniczne skał / 234
3.6. Niszczenie kamienia / 235
3.7. Kamień w ceglanym Toruniu / 239
ABY WIEDZIEĆ WIĘCEJ... / 263
Fotografie / 273

Hubert Sylwestrzak

Jolanta Kachnic