Toruńskie studia o sztuce orientu, t. 4: Kultury Afryki w świecie tradycji, przemian i znaczeń

Napisanie wstępu do niniejszego tomu okazało się rzeczą niełatwą. Pragnęłabym bowiem poruszyć tu całą listę problemów i uwag, które nasunęły mi się podczas kompletowania, a następnie opracowywania zebranych artykułów. Niestety szczupłość miejsca uniemożliwia mi ich pełne zaprezentowanie. Skupię się zatem na najważniejszych. Jeśli przyjrzymy się poprzednim rocznikom Toruńskich Studiów o Sztuce Orientu, łatwo się zorientujemy, że tom niniejszy jest pierwszym poświęconym całkowicie problematyce afrykańskiej. Jednocześnie jest on, tak jak wszystkie dotychczasowe, tomem nterdyscyplinarnym, co w sposób zasadniczy określiło jego charakter i zakres tematyczny.Niezwykle szerokie rozumienie słowa „afrykanistyka" zwraca już od lat uwagę badaczy zajmujących się kulturami tego kontynentu. Znalazło to swój wyraz w dyskusji, jaka toczyła się na łamach czasopisma „Afryka" - wydawanego przez Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne. Kultury Afryki i historia kontynentu okazują się od lat płaszczyzną porozumienia dla bardzo rozmaitych dyscyplin naukowych. Mając zatem na uwadze, że niniejszy tom trafi przede wszystkich do rąk historyków sztuki, którzy nie zajmowali się wcześniej problematyką afrykańską, uznałam za zasadne zasygnalizowanie pewnych prawidłowości charakterystycznych dla historii polskiego poznawania Afryki i jej kultur w nadziei, że pozwoli to na pełniejsze zrozumienie specyfiki niniejszej publikacji. Większość dostępnych opracowań dotyczących historii polskiego poznania i opisów kultur świata, w tym także Afryki, ujmuje to zagadnienie bardzo szeroko, traktując o wszelkich badaniach i opisach kultur czynionych przez Polaków, bez względu na rodzaj reprezentowanej przez badacza dyscypliny. Znajdziemy w tych publikacjach sylwetki podróżników i badaczy różnych specjalności, od literatów i dziennikarzy poczynając, na lekarzach, przyrodnikach i geografach kończąc. Oczywiście znaczące miejsce w tych opracowaniach zajmują badacze różnych aspektów kultury: historycy, etnografowie, socjolodzy, religioznawcy, językoznawcy itd. Jak można oczekiwać, to szerokie ujęcie tematyczne opracowań ogranicza ilość informacji w nich zawartych do danych absolutnie podstawowych.

Wstęp / 9
Część 1. W świecie tradycji i przemiany
JAROSLAW RÓŻAŃSKI, Czarownica i jej syn. Kilka uwag o czarownictwie i wróżbiarstwie na kanwie bajki Tupuri (północny Kamerun) / 19
GRZEGORZ WITA, Opowieści o pająku Anansim (anansesem) jako uwiarygodnienie fundamentalnych wartości ludu Aszanti z Ghany / 27
MAŁGORZATA SZUPEJKO, Współczesna anglojęzyczna poezja afrykańska - problemy egzystencji i tożsamości / 33
RYSZARD VORBRICH, Targi i jarmarki afrykańskie w kontekście afrykańskiej historii i kultury / 39
LUCJAN BUCHALIK, Kurumbowie - rolnicy z Burkiny Faso / 53
EWA PRĄDZYŃSKA, Lalki Bambara - rytuał i rozrywka / 65
Część 2. W świecie znaczeń i symboli
JOLANTA KOZIOROWSKA, Miłosne listy Zulusów jako przykład systemu komunikacji kulturowej / 75
HENRYK ZIMOŃ, Symbolika rytuałów pogrzebowych u ludu Konkomba z północnej Ghany / 83
HANNA RUBINKOWSKA, Symbole władzy na fotografii etiopskiej z przełomu XIX i XX wieku / 91
Część 3. W świecie sztuki
KRZYSZTOF TKACZYK, Negerplastik. Carla Einsteina nowe spojrzenie na sztukę Afryki / 101
KATARZYNA PODYMA, Sztuka afrykańska. Zjawisko czy rzeczywistość? / 109
JACEK ŁAPOTT, Sztuka Afryki u progu XXI wieku - refleksje etnologa / 117
DONATA PAWŁOWSKA, Sztuka naskalna ludów San w kontekście badań etnograficznych / 127
MAŁGORZATA BAKA-THEIS, Rzeźby bliźniąt Ibedżi. Forma i styl wybranych regionów Królestwa Joruba (Nigeria) / 133
JACEK JAN PAWLIK, Ikonograficzne przedstawienia Mami Wata jako przykład spotkania kultur / 145
DARIUSZ SKONIECZKO, Frank McEwen - ojciec nowoczesnej szkoły rzeźbiarskiej w Zimbabwe / 155
ANETA PAWŁOWSKA, „Biała sztuka" w „Czarnej Afryce" /. 161
AGNIESZKA KLUCZEWSKA-WÓJCIK, Africa dreams / Nowa sztuka afrykańska na 52 Biennale Sztuki w Wenecji i Documenta XII w Kasssel / 173
Noty o autorach / 183

Anna Nadolska-Styczyńska