Wspomnienia z czasu wojny 1939-1945. Bydgoszcz - Horodło - Grudziądz

Autobiograficzne „Wspomnienia z czasu wojny 1939-1945”, urodzonej w 1928 roku w Grudziądzu Marii Daniel, opisują realia wojennej i okupacyjnej codzienności życia spędzonego przede wszystkim w Bydgoszczy i w Grudziądzu. Jest to zapis przeżyć córki oficera Wojska Polskiego w randze kapitana, Feliksa Kocińskiego (m.in. uczestnika kampanii wrześniowej 1939, obrońcy Warszawy, jeńca niemieckich oflagów). Pierwsze dziesięciolecie życia upłynęło autorce na Kresach, gdzie w Korpusie Ochrony Pogranicza służył jej ojciec - najpierw w Żytyniu Wielkim (1928-1933), potem w Tarnopolu (1933-1938). Latem 1938 roku dziesięcioletnia Maria Kocińska razem z rodziną trafiła do Bydgoszczy. Kiedy wybuchła II wojna światowa, autorka i jej matka – wraz z innymi rodzinami oficerskimi – musiały wagonami towarowymi uciekać na Wschód, do wioski Horodło, gdzie z dala od frontu miały spokojnie przeczekać działania militarne. Jednak z chwilą radzieckiej agresji na Polskę rodziny oficerskie w Horodle nieoczekiwanie znalazły się epicentrum wojny. Niebezpieczna tułaczka z powrotem do rodzinnego Grudziądza, a potem długie i koszmarne lata spędzone tam pod niemiecką okupacją, dramatyczny okres sześciotygodniowych walk o miasto i wreszcie jego „wyzwolenie” przez armię sowiecką to główna oś niniejszych wspomnień.

Wspomnienia Marii Daniel to unikalne świadectwo  czasu wojny. Poza skrupulatnymi opisami ówczesnych realiów codziennego życia, jak choćby w okupowanym Grudziądzu, poruszonych jest wiele pasjonujących wątków, jak – relacja ojca autorki z przebiegu tzw. „bydgoskiej krwawej niedzieli” czy opis upadku Twierdzy Grudziądz w 1945 roku.

Wstęp (Aleksandra Burdziej) / 7

Nota redakcyjna / 31

Kresy mojego dzieciństwa. Rowne – Żytyń – Tarnopol / 35

„A lato było piękne tego roku…” Wakacje 1939 / 54

„Bądź dzielna, moja córeczko!” 1 września 1939 roku / 70

W „paszczy lwa”. W Horodle nad Bugiem / 85

„Boże, to Wy jednak żyjecie?…” Powrót do Grudziądza / 114

„Łaknęłam chleba jak kania dżdżu”. Okres okupacji niemieckiej w Grudziądzu / 126

Pod hitlerowskim jarzmem. Dalsze okruchy wspomnień z wydarzeń okupacyjnych / 146

Wer bleibt – wird erschossen! Oblężenie i zdobycie Grudziądza przez wojska sowieckie / 164

Wyzwoleni ze wszystkiego. „ Bracia-oswobodziciele”: nowy strach i nowe jarzmo / 182

Proces ojca w sprawie „ bydgoskiej krwawej niedzieli” (1940) / 208

Odwiedziny w obozie w Woldenbergu (1941) / 213

Epilog / 217

Okres szkolny. Gimnazjum i liceum / 217

Studia w Poznaniu / 249

Praca zawodowa. Pierwsze doświadczenia w Poznaniu i przeniesienie do Bydgoszczy / 255

Posłowie (Mieczysław Bielski) / 262

Aneks 1. Przebieg służby wojskowej Feliksa Kocińskiego / 271

Aneks 2. Fotografie / 275

Indeks nazw geograficznych / 299

Indeks osób / 302

Maria Daniel