Swoboda wypowiedzi politycznej w USA do roku 1918

Książka jest na polskim rynku wydawniczym pierwszym obszernym opracowaniem poświęconym wolności słowa w Stanach Zjednoczonych. Koncentrując swoje zainteresowanie na problemie swobody wypowiedzi politycznej w tym kraju, autor uznał, że zasada wolności słowa ma największe znaczenie właśnie w dziedzinie szeroko rozumianej polityki. Z kolei skupienie uwagi na okresie do roku 1918 jest konsekwencją przyjęcia tezy, zgodnie z którą to właśnie w tym okresie ukształtowały się przesłanki rozwoju współczesnych standardów swobody wypowiedzi w USA. Na analizowane w książce zjawiska, fakty, idee i teksty patrzy się z punktu widzenia różnych dyscyplin nauk humanistycznych - głównie historii, filozofii i prawa, ale także stosunków międzynarodowych, prasoznawstwa, literaturoznawstwa, nauki o komunikowaniu czy retoryki. Taki sposób ujęcia tematu odpowiada przyjętej formule pracy, będącej z założenia monografią o charakterze multidyscyplinarnym i syntetycznym.

Wstęp /9
I. Europejska genealogia amerykańskich standardów wolności słowa /31
1. Wprowadzenie /31
2. Anglia w XVII i XVIII wieku /34
2.1. Wolne słowo w obronie wolności religii /34
2.2. Areopagitica Johna Miltona /53
2.3. Wolność słowa i wolność religii na rozdrożu /61
2.4. Rozwój prasy a wolność słowa /70
2.5. Prasa jako czwarta władza /76
3. Republika Zjednoczonych Prowincji Niderlandów w XVII i XVIII wieku /81
3.1. Rozwój oświaty i mediów drukowanych /81
3.2. Koncepcja ograniczonej wolności słowa w myśli Barucha Spinozy /84
4. Niemcy w XVII i XVIII wieku /91
4.1. Absolutyzm i tolerancja /91
4.2. Cenzura a rozwój prasy /96
4.3. Wolność sumienia i swoboda wypowiedzi w myśli Johanna G. Herdera i Immanuela Kanta /100
5. Francja w XVIII wieku /108
5.1. Monteskiusz przeciw despotyzmowi opinii /108
5.2. Encyklopedia i nowe idee w drugiej połowie stulecia /114
5.3. Debata o wolności słowa i prasy /117
5.4. Swoboda wypowiedzi w latach 1789-1799 /121
6. Wnioski /127
II. Okres kolonialny /132
1. Wprowadzenie /132
2. Massachusetts: religia i władza /134
2.1. Rządy purytanów /134
2.2. Walka o wolność sumienia. Kolonia Rhode Island /145
3. Kwestie religijne w innych koloniach /152
3.1. Nowa Anglia /152
3.2. Środkowe wybrzeże Atlantyku i Południe /155
4. Między wolnością religii a swobodą wypowiedzi /163
4.1. Purytanizm, anglikanizm i pluralizm religijny /163
4.2. Prawo na straży religii /167
4.3. Przeciwko sektom /172
5. Seditious libel i scandalum magnatum w XVII wieku /175
5.1. Według angielskich wzorców /175
5.2. Orzeczenia sądów w sprawach dotyczących zniesławienia władz /178
5.3. Słowo mówione a początki walki o swobodę wypowiedzi /189
6. Prasa jako instrument walki o wolność słowa /200
6.1. Znaczenie druku w życiu mieszkańców kolonii /200
6.2. Od „Public Occurencies" do sprawy Zengera /208
6.3. Media w służbie polityki /223
7. Wnioski /245
III. Od Deklaracji Niepodległości do „demokracji Jacksonowskiej". Dążenie do swobody wypowiedzi w latach 1776-1837 /251
1. Wprowadzenie /251
2. Droga do Pierwszej Poprawki /254
2.1. Wolność prasy w debacie nad projektem konstytucji /254
2.2. Thomas Jefferson i James Madison w walce o kodyfikację prawa do swobody wypowiedzi /267
2.3. The First Amendment: formuła, znaczenie, korzenie ideologiczne /276
3. 1798-1816: przeciw i w obronie wolności słowa /290
3.1. Spór o Sedition Act /290
3.2. Prasa w walce politycznej federalistów i republikanów /299
3.3. Słowa i przemoc: casus Baltimore 1812 /318
4. Wolność słowa w okresie party press /331
4.1. Prasa demokratów i wigów w latach prezydentury Andrew Jacksona /331
4.2. Alexis de Tocqueville o wolności prasy w Ameryce /340
4.3. Swoboda wypowiedzi a kwestia abolicjonizmu /350
4.4. Wolność słowa jako idea /357
5. Wnioski /371
IV. Wolność słowa wobec nowych wyzwań w okresie 1838-1865 /379
1. Wprowadzenie /379
2. Walka o swobodę wypowiedzi w latach 40. i 50 XIX wieku /383
2.1. Labor unions jako nowy głos na rynku idei /383
2.2. Abolicjonizm w ofensywie /388
2.3. Idea wolności słowa w okresie antebellum /401
2.4. Politycy w obronie swobody wypowiedzi /429
3. Problem free speech w latach wojny secesyjnej /443
3.1. Prezydentura A. Lincolna: tradycja suppression przeciw tradycji dissent /443
3.2. Media i polityka w latach Civil War /464
4. Wnioski /480
V. 1866-1918: u podstaw rozwoju prawnych przesłanek ochrony swobody wypowiedzi politycznej /486
1. Wprowadzenie /486
2. Wolność słowa w okresie Rekonstrukcji /491
2.1. Politycy i media w sporze o przyszłość Unii /491
2.2. Free speech jako zasada prawna i idea /508
3. Społeczne, polityczne i prawne przesłanki rozwoju idei swobody wypowiedzi do 1900 roku /525
3.1. Partie polityczne, władza i prasa /525
3.2. New Journalism i Yellow Journalism /542
4. Pozaprawne i prawne czynniki rozwoju wolności słowa w latach 1901-1918 /559
4.1. Prasa, Nowa Edukacja, ruch związkowy i feministyczny /559
4.2. Słowem i czynem: Free Speech League i Industrial Workers of the World w walce o prawo głosu /575
4.3. Sąd Najwyższy wobec kwestii swobody wypowiedzi. Espionage Act of 1917 i Sedition Act of 1918 /594
5. Wnioski /615
Zakończenie /621
Bibliografia /647

Wiesław Wacławczyk