Studia z dziejów miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego

"Studia z dziejów miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego" zawierają wybór najważniejszych naukowych publikacji prof. Stanisława Alexandrowicza poświęconych dziejom miasteczek litewskich i białoruskich od końca średniowiecza po XVIII wiek włącznie. W większości są to teksty fundamentalne, stanowiące obowiązkową lekturę dla wszystkich, którzy zajmują się społeczną i gospodarczą historią Wielkiego Księstwa Litewskiego. Część z nich ukazała się już wiele lat temu, w trudno dziś dostępnych czasopismach. Zebranie ich w tym tomie pozwala na poznanie specyfiki funkcjonowania mniejszych ośrodków miejskich na Litwie i porównania ich z miasteczkami polskimi. Poruszono tu między innymi kwestie związane z osadnictwem, rozwojem handlu, funkcjonowaniem rzemiosła, rolniczymi zajęciami miejskiej ludności, powinnościami mieszczan wobec właścicieli itd. Tom ten zawiera również, co było zamierzeniem autora, zestaw najważniejszych źródeł do dziejów małego prywatnego miasteczka w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie nowożytnym – w tym wypadku są to źródła z XVII wieku do dziejów radziwiłłowskiego Lubcza. Część z nich (przywileje na prawo magdeburskie oraz inwentarz) jest publikowana po raz pierwszy przez Tomasza Kempę, ucznia prof. Stanisława Alexandrowicza.

Przedmowa/ 7
Uwagi wstępne/ 11

Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII wieku/ 19
Powstanie sieci miejskiej Podlasia na tle wczesnych procesów urbanizacyjnych w Wielkim Księstwie Litewskim/ 95
Zaludnienie miasteczek Litwy i Białorusi w XVI i pierwszej połowie XVII wieku/ 119
Miasteczka Białorusi i Litwy jako ośrodki handlu w XVI i w I połowie XVII wieku/ 151
Kierunki produkcji rzemieślniczej i przemysłowej w miasteczkach Białorusi i Litwy (XVI do połowy XVII wieku)/ 235
Gospodarcze, prawne i etniczne osobliwości sieci miejskiej ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XVII wieku/ 267
Rola miast i miasteczek w przemianach kulturalnych i językowych na ziemiach Białorusi w XVI–XVIII wieku/ 293
Osadnictwo żydowskie na ziemiach litewsko-białoruskich od XV do XIX wieku/ 309
Zarys dziejów Łosic (XIII–XVIII wiek)/ 331

Źródła
Przywileje miasta Lubcza na prawo magdeburskie (do druku przygotował Tomasz Kempa)/ 357
Opis zabudowy miasteczka Lubcza nad Niemnem z 1644 roku/ 371
Ordynacja miasteczka Lubcza nad Niemnem z 1647 roku/ 401
Inwentarz miasta Lubcza z 1651 roku(do druku przygotował Tomasz Kempa)/ 411

Stanisław Alexandrowicz