Inklinacje behawioralne na rynkach kapitałowych w świetle modeli SEM

Przedmiotem badań prowadzonych przez Mirosławę Żurek są zachowania inwestorów indywidualnych, a więc teoretycznie zaliczanych do grupy tzw. inwestorów nieracjonalnych i ich znaczenie dla popełnianych przez nich błędów. Identyfikacja tych błędów umożliwiła ocenę wielkości ich wpływu na oczekiwaną stopę zwrotu z inwestycji oraz oczekiwane ryzyko. Identyfikacja dokonana została na podstawie analizy modeli behawioralnych w finansach oraz potwierdzona empirycznie za pomocą konfirmacyjnej analizy czynnikowej. Wyodrębnianymi czynnikami są przede wszystkim: jakość rynku kapitałowego, skłonność do ryzyka oraz błędy w sferze opinii i w sferze preferencji popełniane przez inwestorów w procesie inwestowania, a także umiejętność posługiwania się przez nich analizą fundamentalną i techniczną.

Narzędziem badawczym szczególnie przydatnym w analizach behawioralnych są modele równań strukturalnych (SEM), które umożliwiają uwzględnienie zmiennych ukrytych w identyfikacji zależności przyczynowo-skutkowych. Badania dotyczące wpływu inklinacji behawioralnych na proces decyzyjny z wykorzystaniem modeli równań strukturalnych spotykane są bardzo rzadko w literaturze, stąd też wyniki prezentowane w monografii traktować można jako unikatowe. W książce zaprezentowane zostały modele finansów behawioralnych, procedura budowy i oceny jakości modeli równań strukturalnych, a także wyniki zastosowania modeli SEM do analizy zachowań inwestorów na rynku kapitałowym w Polsce.

Monografia Mirosławy Żurek dostarcza uniwersalnych i fascynujących zarazem wniosków, ponieważ bazuje na wynikach badań ankietowych przeprowadzonych wśród inwestorów indywidualnych w Polsce w trzech różnych okresach, tj. w 2010, 2012 i 2013 roku. Jest ona ważną lekturą zarówno dla badaczy, doradców inwestycyjnych i inwestorów, dla których rynki kapitałowe nie mają tajemnic, jak również dla początkujących adeptów inwestowania oraz dla studentów i doktorantów, którzy dopiero podejmują badania nad rynkiem kapitałowym.

Przedmowa do siódmego tomu serii / 7
Wstęp / 9

ROZDZIAŁ 1
Finanse behawioralne – przegląd koncepcji i zastosowań    / 15
1.1. Klasyczna teoria finansów a anomalie rynku kapitałowego / 16
1.1.1. Efektywność rynku kapitałowego / 16
1.1.2. Anomalie na rynku papierów wartościowych / 18
1.1.3 Inwestorzy racjonalni i inwestorzy szumowi na rynku kapitałowym / 22
1.2. Racjonalność podejmowania decyzji i jej ograniczenia / 25
1.3. Teoria perspektywy / 26
1.3.1. Krytyka maksymalizacji oczekiwanej użyteczności jako podstawy podejmowania decyzji w sytuacji ryzyka / 27
1.3.2. Funkcja wartości – I część teorii perspektywy / 31
1.3.3. Funkcja wag prawdopodobieństwa – II część teorii perspektywy / 33
1.4. Inklinacje behawioralne / 34
1.4.1. Inklinacje behawioralne w sferze opinii / 35
1.4.2. Inklinacje behawioralne w sferze preferencji / 40
1.5. Nieklasyczne modele rynku kapitałowego / 43
1.5.1. Behawioralne modele rynku kapitałowego / 43
1.5.2. Modele mikrostruktury rynku / 53

ROZDZIAŁ
Konstrukcja modeli równań strukturalnych SEM / 57
2.1. Podstawowe założenia sieci bayesowskich i grafów niecyklicznych / 57
2.1.1. Podstawy teorii grafów / 58
2.1.2. Sieci bayesowskie / 59
2.1.3. Sieci przyczynowe / 61
2.2. Miejsce modeli równań strukturalnych w teorii i badaniach empirycznych / 63
2.2.1. Rozwój analizy czynnikowej / 63
2.2.2. Analiza ścieżek / 64
2.2.3. Modele równań strukturalnych / 65
2.3. Zmienne ukryte i analiza czynnikowa / 69
2.3.1. Pojęcie zmiennej ukrytej / 69
2.3.2. Skala pomiaru dla zmiennej obserwowalnej / 70
2.3.3. Analiza czynnikowa / 72
2.3.4. Analiza rzetelności skali / 74
2.4. Istota modelowania równań strukturalnych / 74
2.4.1. Postać modelu równań strukturalnych / 75
2.4.2. Założenia dotyczące modeli równań strukturalnych    / 76
2.4.3. Identyfikacja modelu równań strukturalnych / 78
2.5. Metody estymacji modeli SEM / 79
2.6. Miary oceny stopnia dopasowania modeli SEM    / 82
2.6.1. Miary bezwzględnego dopasowania modelu / 83
2.6.2. Miary relatywnego dopasowania modelu / 83
2.6.3. Miary uwzględniające złożoność modelu / 85
2.6.4. Miary błędu aproksymacji / 85
2.6.5. Miary bazujące na kryterium informacyjnym / 86

ROZDZIAŁ 3
Ocena wpływu czynników behawioralnych na decyzje inwestorów na polskim rynku kapitałowym /89
3.1. Podłoże teoretyczne / 90
3.2. Specyfikacja badania / 92
3.3. Budowa kwestionariusza ankiety / 94
3.4. Profil inwestora indywidualnego / 101
3.5. Decyzje inwestycyjne na polskim rynku kapitałowym / 104
3.6. Identyfikacja czynników behawioralnych / 109
3.7. Modele równań strukturalnych / 111
3.8. Analiza modeli w podgrupach / 118
3.9. Zmiany zachowań inwestorów w okresie trwania kryzysu / 127
3.10. Wnioski / 130

ROZDZIAŁ 4
Zastosowanie procedury bootstrap w testowaniu poprawności modeli SEM / 133
4.1. Procedura bootstrap w kontekście modeli równań strukturalnych / 134
4.1.4. Idea procedury bootstrap    / 134
4.2. Empiryczne wykorzystanie procedury bootstrap w modelowaniu SEM / 138
Zakończenie / 163
Literatura / 167
Spis tabel / 179
Spis rysunków / 183

Mirosława Żurek