(Ur. 1973), profesor nadzwyczajny w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się w historią filozofii nowożytnej, filozofią religii i historią filozofii polskiej. Opublikował między innymi: Koncepcja egzystencji Sørena Kierkegaarda w kontekście filozofii niemieckiej (2004), Filozofia religii Immanuela Kanta (2008), Opus postumum Immanuela Kanta (2016). Autor przekładów na język polski między innymi rozpraw Kanta, Fichtego, Jaspersa, Schillera. Redaguje kwartalnik „Studia z Historii Filozofii” oraz serię wydawniczą poświęconą polskiej recepcji filozofii Kanta. Wydał archiwalne rękopisy pism Józefa Kalasantego Szaniawskiego, Franciszka Wigury, Anioła Dowgirda, Józefa Bychowca, Jana Święcickiego (Listy z Królewca, Toruń 2014). E-mail: kups@umk.pl
"Opus postumum" Immanuela Kanta
Pomimo że Opus postumum stanowi bez wątpienia próbę przebudowy wcześniejszej, zwłaszcza przedkrytycznej koncepcji filozoficznej, po części pod wpływem rozwoju nauk, to jednak nie jest „tylko” kompendium wiedzy o późnej Kantowskiej filozofii przyrody. Nie jest więc po prostu łatwym w użyciu zbiorem odpowiedzi na pytania, na które filozof nie zdołał odpowiedzieć w pismach wcześniejszych. Byłoby naiwnością przypuszczać, że przez dziesięciolecia poszukiwane rozwiązania sędziwy filozof odkrył nagle u schyłku życia. Jednak nawet jeśli z powodów merytorycznych Opus postumum wydaje się niekiedy rozczarowujące, niekwestionowana wartość tego manuskryptu polega na tym, że stanowi on bogate źródło wiadomości o sposobie pracy wielkiego filozofa. Notatki do nieukończonego dzieła można więc traktować również jako „stenogram” dokumentujący żmudny proces odkrywania i formułowania nowej koncepcji.
Wykaz cytowanych pism Kanta / 7
Wprowadzenie / 9
1. Co to jest Opus postumum? / 19
1.1. Dzieje manuskryptu nieukończonej rozprawy Kanta / 19
1.2. Układ treści Opus postumum / 60
2. Metafizyczne podstawy przyrodoznawstwa / 71
2.1. Geneza „dzieła” Kanta / 71
2.2. Materia / 78
2.3. Foronomia / 89
2.4. Dynamika / 93
Repulsja / 98
Atrakcja / 101
2.5. Mechanika / 104
2.6. Fenomenologia / 116
Pierwsza analogia doświadczenia i „zasada zachowania” / 119
2.7. Chemia / 124
3. Matematyczne „narzędzie” filozofii / 132
3.1. Fizykalizm Kanta? / 132
3.2. „Projekt matematyczny” / 143
3.3. Hypothesos non fingo / 167
4. „Jowiszem jest, cokolwiek widzisz, czymkolwiek się wzruszasz” / 184
4.1. Ogień, materia ciepła, eter / 184
4.2. Flogiston / 193
4.3. System elementarny / 198
4.4. „Przejście” / 208
4.5. Dedukcja eteru transcendentalnego / 216
5. Deus in nobis / 234
5.1. Radykalna filozofia religii / 234
5.2. „Boskość” rozumu / 248
Zakończenie / 276
Bibliografia / 279
Indeks nazwisk / 289