(Ur. 1973), profesor nadzwyczajny w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się w historią filozofii nowożytnej, filozofią religii i historią filozofii polskiej. Opublikował między innymi: Koncepcja egzystencji Sørena Kierkegaarda w kontekście filozofii niemieckiej (2004), Filozofia religii Immanuela Kanta (2008), Opus postumum Immanuela Kanta (2016). Autor przekładów na język polski między innymi rozpraw Kanta, Fichtego, Jaspersa, Schillera. Redaguje kwartalnik „Studia z Historii Filozofii” oraz serię wydawniczą poświęconą polskiej recepcji filozofii Kanta. Wydał archiwalne rękopisy pism Józefa Kalasantego Szaniawskiego, Franciszka Wigury, Anioła Dowgirda, Józefa Bychowca, Jana Święcickiego (Listy z Królewca, Toruń 2014). E-mail: kups@umk.pl
Filozofia religii Immanuela Kanta
Jedyną, bezwzględnie dobrą rzeczą jest dobra wola. Jedyną rzeczą wartą zachodu, której od człowieka można oczekiwać, jest wysiłek podjęcia wszelkich starań, służących rozwinięciu predyspozycji do dobra, zawartych w ludzkiej naturze. Jedyną prawdziwą religią jest wiara moralna rozumiana jako „niezbędne zaufanie w Boską pomoc ze względu na wszelkie dobro, które przy naszych najuczciwszych staraniach nie jest jednak w naszej mocy". Z pewnością jest wiele powodów, jakie usprawiedliwiają narzekania na jednostronność Kaniowskiej filozofii religii. Nie ulega jednak wątpliwości, że odrodzenie moralne człowieka nie jest dla religii zadaniem marginalnym. Według Kanta jest to jedyne istotne zadanie religii, które, jak wierzą chrześcijanie, zostało pierwotnie zrealizowane w osobie Jezusa z Nazaretu. Czy chrześcijaństwo poniosłoby szkodę, gdyby uznać je za zadanie jedyne; czy uchybilibyśmy mu, uznając, że podczas realizacji tego zadania nie trzeba pokładać zaufania w - zawsze przecież wątpliwym - historycznym objawieniu? Większa część refleksji na temat religii w pismach Kanta ma charakter czysto negatywny. Krytyka dowodów na istnienie Boga, polemika z tradycyjnymi sposobami uprawiania spekulacji metafizycznej czy dyskusja na temat prawa do wypowiadania się w sprawach religii i interpretacji Pisma św. służą tylko dostarczeniu miejsca dla wiary moralnej. Kant konsekwentnie pokazuje, czym religia nie jest, i równie uporczywie powtarza, czym powinna być. Bez wątpienia w wielu wątkach filozofia religii Immanuela Kanta jest kontynuacją oświeceniowej refleksji nad religią, choć na tle epoki zajmuje pozycję szczególną - w pismach królewieckiego filozofa koncentrują się bowiem najważniejsze problemy filozofii religii, uzyskując klasyczne rozwiązania.
WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW / 7
PRZEDMOWA /9
WPROWADZENIE
Dezinterpretacje i stereotypy /11
Filozoficzny Robespierre /16
Pomiędzy teologią a religią / 26
OD HISTORII NATURALNEJ DO FIZYKO-TEOLOGII
Kosmogonia / 33
Mieszkańcy innych planet /55
Podstawa poznania i podstawa istnienia /69
Jedyna podstawa dowodu ontologicznego /83
Nowa metoda fizyko-teologii / 95
KRYTYKA TEOLOGII RACJONALNEJ
Pozór transcendentalny i system idei czystego rozumu /113
Czwarta antynomia czystego rozumu /121
Ideał czystego rozumu /126
Krytyka spekulatywnych dowodów istnienia Boga /131
Granice teologii spekulatywnej /148
Busola czystego rozumu /159
System teologii filozoficznej /166
„SZÓSTY" DOWÓD ISTNIENIA BOGA
Dowód moralny /183
Postulaty praktycznego rozumu /194
Niepowodzenie teodycei / 203
Antynomia teleologiczna /210
Pomiędzy fizyko-teologią a etyko-teologią /217
RELIGIA W INTERPRETACJI CZYSTEGO ROZUMU
Filozof protestantyzmu? /243
Źródło zła w ludzkiej naturze i filozoficzna wykładnia grzechu pierworodnego /255
Kantowska „chrystologia" /269
Moralna interpretacja tekstu Biblii /279
Antynomia religijna /291
Kant a Lessing /300
Wspólnota moralna, wspólnota polityczna - odrodzenie moralne a postęp moralny /309
Ostatnie słowo filozofa /325
ZAKOŃCZENIE /337
BIBLIOGRAFIA /341
Religionsphilosophie Immanuel Kants (Zusammenfassung) /348
Tomasz Kupś
- Filozofia religii Immanuela Kanta
- Studia z Historii Filozofii, nr 1/2010
- Studia z Historii Filozofii, nr 2/2011
- Studia z Historii Filozofii, nr 3/2012
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(4)/2013
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(4)/2013
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(4)/2013
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(4)/2013
- Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 1: Józef Władysław Bychowiec, Anna z Zamoyskich Sapieżyna, Jan Śniadecki, Franciszek Wigura
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(6)/2015
- Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 2: Józef Maria Hoene Wroński "Filozofia krytyczna odkryta przez Kanta, oparta na ostatecznej zasadzie poznania"
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(6)/2015
- Immanuel Kant und die kopernikanische Wende in der Philosophie
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(6)/2015
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(6)/2015
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(7)/2016
- Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 3: Polemiki z Janem Śniadeckim
- "Opus postumum" Immanuela Kanta
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(7)/2016
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(7)/2016
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(7)/2016
- Konkurs na Katedrę Filozofii w Uniwersytecie Wileńskim w 1820 roku. Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 4
- Józefa Władysława Bychowca przekład „Sporu fakultetów” Immanuela Kanta. Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 5
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(10)/2019: The Philosophy of the 17th Century – Sources and Continuations
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(10)/2019
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(10)/2019: Methodological Problems in the History of Philosophy
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(10)/2019
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(11)/2020
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(11)/2020: The Philosophy of Immanuel Kant And Its Receptions
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(12)/2021
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(11)/2020: The Heritage of Jerzy Łoś’s Philosophical Logic
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(12)/2021
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(12)/2021
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(13)/2022
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(13)/2022
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(13)/2022: Evil. Reality or Imagination? Vol. 1
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(13)/2022: Evil. Reality or Imagination? Vol. 2
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(14)/2023
- Johann Heinrich Abicht – filozof wileński. Działalność naukowa i dydaktyczna (1804–1816). Badania i źródła
Inne z tej kategorii
Filozofia i psychologia egzystencjalna
Mirosław Żelazny
Rozprawa o wolnomyślicielstwie
Anthony Collins
Człowiek – Filozofia – Komunikacja
Tadeusz Sznajderski
