Wiesław Wacławczyk is Associate Professor of Political Science at Nicolaus Copernicus University in Toruń. He also lectures at the Lazarski University in Warsaw, where he conducts courses validated by the University of Wales in Cardiff.
Książka jest na polskim rynku wydawniczym pierwszym obszernym opracowaniem poświęconym wolności słowa w Stanach Zjednoczonych. Koncentrując swoje zainteresowanie na problemie swobody wypowiedzi politycznej w tym kraju, autor uznał, że zasada wolności słowa ma największe znaczenie właśnie w dziedzinie szeroko rozumianej polityki. Z kolei skupienie uwagi na okresie do roku 1918 jest konsekwencją przyjęcia tezy, zgodnie z którą to właśnie w tym okresie ukształtowały się przesłanki rozwoju współczesnych standardów swobody wypowiedzi w USA. Na analizowane w książce zjawiska, fakty, idee i teksty patrzy się z punktu widzenia różnych dyscyplin nauk humanistycznych - głównie historii, filozofii i prawa, ale także stosunków międzynarodowych, prasoznawstwa, literaturoznawstwa, nauki o komunikowaniu czy retoryki. Taki sposób ujęcia tematu odpowiada przyjętej formule pracy, będącej z założenia monografią o charakterze multidyscyplinarnym i syntetycznym.
Wstęp /9
I. Europejska genealogia amerykańskich standardów wolności słowa /31
1. Wprowadzenie /31
2. Anglia w XVII i XVIII wieku /34
2.1. Wolne słowo w obronie wolności religii /34
2.2. Areopagitica Johna Miltona /53
2.3. Wolność słowa i wolność religii na rozdrożu /61
2.4. Rozwój prasy a wolność słowa /70
2.5. Prasa jako czwarta władza /76
3. Republika Zjednoczonych Prowincji Niderlandów w XVII i XVIII wieku /81
3.1. Rozwój oświaty i mediów drukowanych /81
3.2. Koncepcja ograniczonej wolności słowa w myśli Barucha Spinozy /84
4. Niemcy w XVII i XVIII wieku /91
4.1. Absolutyzm i tolerancja /91
4.2. Cenzura a rozwój prasy /96
4.3. Wolność sumienia i swoboda wypowiedzi w myśli Johanna G. Herdera i Immanuela Kanta /100
5. Francja w XVIII wieku /108
5.1. Monteskiusz przeciw despotyzmowi opinii /108
5.2. Encyklopedia i nowe idee w drugiej połowie stulecia /114
5.3. Debata o wolności słowa i prasy /117
5.4. Swoboda wypowiedzi w latach 1789-1799 /121
6. Wnioski /127
II. Okres kolonialny /132
1. Wprowadzenie /132
2. Massachusetts: religia i władza /134
2.1. Rządy purytanów /134
2.2. Walka o wolność sumienia. Kolonia Rhode Island /145
3. Kwestie religijne w innych koloniach /152
3.1. Nowa Anglia /152
3.2. Środkowe wybrzeże Atlantyku i Południe /155
4. Między wolnością religii a swobodą wypowiedzi /163
4.1. Purytanizm, anglikanizm i pluralizm religijny /163
4.2. Prawo na straży religii /167
4.3. Przeciwko sektom /172
5. Seditious libel i scandalum magnatum w XVII wieku /175
5.1. Według angielskich wzorców /175
5.2. Orzeczenia sądów w sprawach dotyczących zniesławienia władz /178
5.3. Słowo mówione a początki walki o swobodę wypowiedzi /189
6. Prasa jako instrument walki o wolność słowa /200
6.1. Znaczenie druku w życiu mieszkańców kolonii /200
6.2. Od „Public Occurencies" do sprawy Zengera /208
6.3. Media w służbie polityki /223
7. Wnioski /245
III. Od Deklaracji Niepodległości do „demokracji Jacksonowskiej". Dążenie do swobody wypowiedzi w latach 1776-1837 /251
1. Wprowadzenie /251
2. Droga do Pierwszej Poprawki /254
2.1. Wolność prasy w debacie nad projektem konstytucji /254
2.2. Thomas Jefferson i James Madison w walce o kodyfikację prawa do swobody wypowiedzi /267
2.3. The First Amendment: formuła, znaczenie, korzenie ideologiczne /276
3. 1798-1816: przeciw i w obronie wolności słowa /290
3.1. Spór o Sedition Act /290
3.2. Prasa w walce politycznej federalistów i republikanów /299
3.3. Słowa i przemoc: casus Baltimore 1812 /318
4. Wolność słowa w okresie party press /331
4.1. Prasa demokratów i wigów w latach prezydentury Andrew Jacksona /331
4.2. Alexis de Tocqueville o wolności prasy w Ameryce /340
4.3. Swoboda wypowiedzi a kwestia abolicjonizmu /350
4.4. Wolność słowa jako idea /357
5. Wnioski /371
IV. Wolność słowa wobec nowych wyzwań w okresie 1838-1865 /379
1. Wprowadzenie /379
2. Walka o swobodę wypowiedzi w latach 40. i 50 XIX wieku /383
2.1. Labor unions jako nowy głos na rynku idei /383
2.2. Abolicjonizm w ofensywie /388
2.3. Idea wolności słowa w okresie antebellum /401
2.4. Politycy w obronie swobody wypowiedzi /429
3. Problem free speech w latach wojny secesyjnej /443
3.1. Prezydentura A. Lincolna: tradycja suppression przeciw tradycji dissent /443
3.2. Media i polityka w latach Civil War /464
4. Wnioski /480
V. 1866-1918: u podstaw rozwoju prawnych przesłanek ochrony swobody wypowiedzi politycznej /486
1. Wprowadzenie /486
2. Wolność słowa w okresie Rekonstrukcji /491
2.1. Politycy i media w sporze o przyszłość Unii /491
2.2. Free speech jako zasada prawna i idea /508
3. Społeczne, polityczne i prawne przesłanki rozwoju idei swobody wypowiedzi do 1900 roku /525
3.1. Partie polityczne, władza i prasa /525
3.2. New Journalism i Yellow Journalism /542
4. Pozaprawne i prawne czynniki rozwoju wolności słowa w latach 1901-1918 /559
4.1. Prasa, Nowa Edukacja, ruch związkowy i feministyczny /559
4.2. Słowem i czynem: Free Speech League i Industrial Workers of the World w walce o prawo głosu /575
4.3. Sąd Najwyższy wobec kwestii swobody wypowiedzi. Espionage Act of 1917 i Sedition Act of 1918 /594
5. Wnioski /615
Zakończenie /621
Bibliografia /647
Wiesław Wacławczyk is Associate Professor of Political Science at Nicolaus Copernicus University in Toruń. He also lectures at the Lazarski University in Warsaw, where he conducts courses validated by the University of Wales in Cardiff.